8.5. Μονή Αγίων Αναργύρων στο Kuklen / Monastery of the Holy Unmercenary (Anargyroi) Cosmas and Damian

Βρίσκεται 12 χιλιόμετρα νότια της Φιλιππούπολης, πάνω από το χωριό Kuklen, σε κατάφυτη πλαγιά του υψώματος Chernatitsa της Δυτικής Ροδόπης. Τον 11ο αιώνα, η μονή μνημονεύεται ως μετόχι της μονής της Παναγίας Πετριτζωνίτισσας στο Bachkovo. Η παράδοση αναφέρει κάποιες καταστροφές κατά τη διάρκεια των μαζικών εξισλαμισμών στα μέσα του 17ου αιώνα και συγκεκριμένα το 1657. Κατά το παρελθόν η μονή λειτουργούσε και ως θεραπευτήριο ψυχικών ασθενειών, χάρη στους ιατρούς προστάτες του. Σήμερα λειτουργεί κανονικά. 

Έχει δύο ναούς, των Αγίων Αναργύρων του ύστερου 15ου αιώνα, και του Ευαγγελισμού, που ανεγέρθηκε κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Κοντά στην κύρια θέση του βρίσκεται σημαντικότατο αγίασμα. 

Η μονή διαθέτει αρκετά οικήματα και βοηθητικά κτίσματα. Το καθολικό των Αγίων Αναργύρων έχει διαστάσεις 22x8 μ. Πρόκεται για σταυρόσχημο ναό χωρίς τρούλλο με δύο τετράγωνες πλάγιες κόγχες και διπλό νάρθηκα. Στον εξωνάρθηκα σώζεται ακόμη η αλυσίδα με την οποία έδεναν τους ψυχασθενείς. 

Τον 17ο και τον 18ο αιώνα, η μονή υπήρξε ακμαίο βουλγαρικό πνευματικό κέντρο. Στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα, η μονή κατοικείται από Έλληνες μοναχούς. 

Από τη μονή αυτή προέρχεται ένα σημαντικότατο σλαβικό Ψαλτήριο του 1337, που σήμερα φυλάσσεται φυλάσσεται στη βιβλιοθήκη της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών. Σώζονται τα ονόματα μερικών επιφανών τοπικών λογίων που έδρασαν εδώ, λ.χ. του Krustyo Gramatik, του Avram Dimitriev από το Karlovo, των ιερομονάχων Ανανία και Sider, καθώς και του διδασκάλου Ευθυμίου. 

Στη μονή σήμερα φυλάσσονται σλαβικό ευαγγέλιο, που τυπώθηκε τον 16ο αιώνα στη Βίλνα της Λιθουανίας, σλαβικό λειτουργικό, που αντιγράφηκε το 1554 από τον Bozhidar Vukovich και Οκτώηχος τυπωμένη στο Lvov από τον Ιωάννη Kunotovich. Ειναι γνωστό ότι το συνάφι των αμπατζήδων στη Φιλιππούπολη στήριζε πάντα τη μονή.

Πηγή 

Ζήκος Νίκος – Τσουρής Κώστα – Παυλικιάνοφ Κύριλλος, Τα μοναστήρια του Στρυμόνα και της Ροδόπης. Άγιον Όρος (2008).

Βιβλιογραφία 

Αποστολίδης Μ., «Περί Κουκλένης και της φερωνύμου αυτής επί της Ροδόπης μονής των Αγίων Αναργύρων», ΑΘΛΓΘ 2 (1935-1936), σ. 3-40.

Βογαζλής, Δ., «Ελληνικά Μοναστήρια και θέρετρα της βορεινής Ροδόπης'», ΑΘΛΓΘ 14 (1947-48), Αθήνα, σ. 125-148.

Nešev G., Bŭlgarski dovŭzroždenski kulturno-narodnostni središta, Sofia 1977

Tuleškov N., Arhitekturata na bŭlgarskite manastiri, Sofia 1988

Soustal P., Thrakien, σ. 327-328.

Praškov L.– Bakalova E.– Bojadžiev S., Manastirite v Bŭlgarija, Sofia 1992

Λέκκου Π., Οι μονές της Βόρειας και της Ανατολικής Θράκης, σ. 220-234.

Čavrŭkov G., Bŭlgarski manastiri, Sofia 2000

Χαριζάνης Γ., Ο μοναχισμός στη Θράκη κατά τους βυζαντινούς αιώνες, σ. 193-194.

Κάτοψη του μονσστηριακού συγκροτήματος. 1. Καθολικό (παλαιός ναός),
2. Αποθήκες, 3. Κελλιά, 4. Κατεδαφισμένα κτήρια, 5. Πηγή

Η είσοδος στο καθολικό

Η είσοδος στον νάρθηκα του καθολικού

Η είσοδος στον κυρίως ναό του καθολικού

Ο κυρίως ναός του καθολικού

Η Κοίμηση της Θεοτόκου (δυτικός τοίχος του καθολικού)

Η παράδοση του μοναχικού σχήματος στον όσιο Παχώμιο από τον Αρχάγγελο

Άγιοι Ανάργυροι Κοσμάς και Δαμιανός. Η εφέστιος εικόνα της μονής

Απεικόνιση του Αγίου Όρους Άθω (ανατολική πλευρά)

Απεικόνιση του Αγίου Όρους Άθω (ανατολική πλευρά)

Επιγραφή σε βρύση της μονής. Ἡ βρύσις αὕτη ἀνειγέρθη ἐκ βάθρων δαπάνῃ
καί προστασίᾳ Νικοδήμου ἀρχιμανδρίτου, ἡγουμενεύοντος
ἐν τῇ μονῇ ταύτῃ καί συνδρομῇ Στεφάνου Χατζηδημητρίου Μοσιόγλου
ἐκ Στενημάχου 1849 Ἰουλλίου 15

Οι αλυσίδες στον πρόναο για τη θεραπεία των ψυχασθενών

Ανάγνωση ευχών από ιερέα σε ψυχασθενή (δεκαετία 1940)