Περίληψη / Summary
Rouseva Ralitsa, Εννέα αιώνες τέχνης αντικατοπτριζόμενοι σε μια λιτανευτική εικόνα από τη Μεσημβρία
Αντικείμενο της παρούσας μελέτης είναι μια αμφιπρόσωπη εικόνα του Χριστού Παντοκράτορα και της Σταύρωσης του Χριστού από τη Μεσημβρία, η οποία υπέστη πολυάριθμες μεταμορφώσεις από τα τέλη του 11ου αιώνα έως τον 19ο αιώνα. Η πρώτη ζωγραφική της εικόνας του Χριστού Παντοκράτορα σχετίζεται ειδικά με τη κτητορική δραστηριότητα του Αλέξιου Α΄ Κομνηνού στη Μεσημβρία, την οποία υποδηλώνει ο αυτοκρατορικός συμβολισμός ορισμένων μοναδικών εικονογραφικών στοιχείων. Η τοποθέτηση της ασημένιας επένδυσης μπορεί να συνδεθεί με την παρουσία του τσάρου Ιβάν Αλέξανδρου στη Μεσημβρία, οι οποίες συσχετίζονται με τις πανομοιότυπες πλάκες της εικόνας που δώρισε ο θείος του Σαμούλ το 1341. Το μοναδικό στολίδι του φωτοστεφάνου έχει εραλδικό συμβολισμό που συνδέεται με την αυτοκρατορική αυλή. Ταυτόχρονα στην άλλη πλευρά ζωγραφίστηκε η σκηνή της Σταύρωσης του Χριστού και έτσι γίνεται μια εικόνα λιτανευτική που χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια της περιφοράς του Επιταφίου κατά τη Μεγάλη Παρασκευή. Το ίδιο ατελιέ έχει ζωγραφίσει και άλλες εικόνες από τη Μαύρη Θάλασσα τον 14ο αιώνα, οι οποίες λειτουργούν στην παράδοση της παλαιολόγειας τέχνης από τη βόρεια Ελλάδα. Προς το τέλος του 16ου αιώνα το πρόσωπο του Χριστού ξαναζωγραφίζεται από έναν υψηλής ειδίκευσης αγιογράφο που συνδέεται με την Κρητική Σχολή. Επίσης, έχει τοποθετηθεί ασημένιο επιχρυσωμένη επένδυση στο Ευαγγέλιο και στο αριστερό χέρι του Χριστού με την επιγραφή ΔΕΗΣΙΣ ΤΟΥ ΔΟΛΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΜΑΝΟΥΗΛ. Αυτό συνέβη σε μια περίοδο διαδοχικής οικονομικής και πολιτιστικής ανόδου της Μεσημβρίας, εκεί χτίστηκαν, ανακαινίστηκαν και αγιογραφήθηκαν πολλές εκκλησίες και εικόνες. Τον 18ο αιώνα η εικόνα του Χριστού επιζωγραφίστηκε και πάλι και απεικονίζονται ημίγλυφες μορφές δύο αγγέλων στην κορυφή. Τον 19ο αιώνα τοποθετήθηκαν δύο ασημένιες επενδύσεις στο φόντο και προστέθηκε το ασημένιο φωτοστέφανο των αγγέλων.
The publication traces the metamorphoses that the two-sided icon Christ Pantocrator – Crucifxion of Christ underwent between the end of the 11th century and the 19th century, as a refection of the historical events in Nessebar. The frst painting of the image of Christ Pantocrator is specifcally related to the donation activity of Alexius I Komnenos in Nessebar, to which directs the imperial symbolism of some unique iconographic elements. In the 1340s – 1350s of the 14 th century silver gilded revetment was placed on the nimbus and on the garments of Christ, whose specifcs bind him to the cultural activity of Tsar Ivan Alexander in Nessebar. At the same time the scene Crucifxion of Christ is painted on the other side and thus the icon became a processional one. At the end of the 16th – beginning of the 17th century the face of Christ was re-painted by a painter associated with the Cretan School and a gilded Gospel was placed by a donor with the name Manuel. In the 18th century the face of Christ was again re-painted, the semi-fgures of two angels at the top were also depicted. In the 19th century two silver plates were placed on the background, the silver haloes of the angels were added.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου