(sample / δείγμα)
Περίληψη / Summary
Η μελέτη αυτή έχει ως στόχο να καλύψει το κενό που υπάρχει σε σχέση με τις κριτικές εκδόσεις της αδημοσίευτης βυζαντινής υμνογραφικής παράδοσης για την αγία Παρασκευή, ώστε να διασαφηνιστεί πόσες αγίες Παρασκευές υπάρχουν στο Βυζάντιο και στους Νότιους Σλάβους και ποια υμνογραφικά έργα αντιστοιχούν σε ποια αγία. Η κειμενική και ιστορικο-φιλολογική ανάλυση των βυζαντινών ύμνων δείχνει ότι η έρευνα για την υμνογραφία της αγίας Παρασκευής της Επιβατινής δεν μπορεί να διαχωριστεί από εκείνη για την Αγία Παρασκευή της Ρωμαίας. Ενώ η λατρεία της αγίας Παρασκευής της Επιβατινής γνώρισε αρχική επιτυχία και ήταν δημοφιλής ακόμη και στην Κωνσταντινούπολη τον 12ο αιώνα, σταδιακά εξασθένησε και σχεδόν ξεχάστηκε. Για αυτόν τον λόγο, η βυζαντινή παράδοση δεν διατηρεί ύμνους που είναι αναμφίβολα αφιερωμένοι στην αγία Παρασκευή την Επιβατινή και μετά τον 13ο αιώνα μόνο μια «ηχώ» της τιμής της παρέμεινε στα εκκλησιαστικά ημερολόγια με την υιοθέτηση της 14ης Οκτωβρίου ως ημερομηνίας μνήμης της, ενώ η λατρεία της πιθανώς επιβίωσε ως τοπική παράδοση στην Ανατολική Θράκη. Δεδομένης της έλλειψης αγιογραφικών αναφορών για την ταυτότητά της ή των σποραδικών πληροφοριών σχετικά με την ιδιότητά της ως ερημίτισσας από την Καλλικράτεια, οι βυζαντινοί υμνογράφοι από τον 14ο αιώνα και μετά άρχισαν είτε να εξυμνούν τα ασκητικά επιτεύγματα αυτής της «μοναχικής» αγίας Παρασκευής είτε να αναφέρουν τη σύνδεσή της με την πόλη της Καλλικράτειας. Η εξασθενημένη βυζαντινή τιμή της αγίας Παρασκευής της Επιβατινής απέκτησε νέα πνοή ζωής στην περιοχή της Νότιας Σλαβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Ο βασικός ιστορικός παράγοντας που οδήγησε σε αυτό ήταν η μετακομιδή των λειψάνων της αγίας, συνοδευόμενη από τα σχετικά λειτουργικά κείμενα, στην πρωτεύουσα της Βουλγαρίας, Τύρνοβο, κατά τα έτη 1231-1234. Ως συνέπεια, μεταφράστηκαν ορισμένοι ύμνοι για την αγία Παρασκευή την Επιβατινή. Σε αυτούς προστέθηκαν πρωτότυποι σλαβικοί ύμνοι, που συντέθηκαν τον 14ο-15ο αιώνα. Μόνο λίγα έργα αφιερωμένα στην αγία Παρασκευή της Ρώμης προσαρμόστηκαν για να τιμήσουν την ομώνυμη ερημίτισσα. Ταυτόχρονα, όμως, συνέχισαν να κυκλοφορούν αμετάβλητες μεταφράσεις ύμνων για τη μάρτυρα.
This study aims to address the lack of critical editions of the unpublished Byzantine hymnographic tradition for St Parasceve, so as to elucidate how many saints Parasceve there are in Byzantium and among the South Slavs and which hymnographic works correspond to which saint. The textual and historical-philological analysis of the Byzantine hymns shows that research into the hymnography for St Parasceve of Epibatae cannot be separated from that for St Parasceve of Rome. While the cult of St Parasceve of Epibatae met with initial success and was popular even in Constantinople in the 12th century, it gradually faded and was all but forgotten. For this reason Byzantine tradition does not preserve hymns undoubtedly dedicated to St Parasceve of Epibatae and after the 13th century only an ‘echo’ of her cult remained in the church calendars with the adoption of 14 October as her commemoration date, while her cult probably survived as a localized tradition in Eastern Thrace. Given the lack of hagiographical reminders of her identity or only sparse information pertaining to her status as a hermit from Kallikrateia, Byzantine hymnographers from the 14th century onwards began either to extol the ascetic achievements of this ‘single’ St Parasceve or to mention her connection to the city of Kallikrateia. The faded Byzantine cult of St Parasceve of Epibatae obtained a new lease on life in the South Slavic Orthodox area. The basic historical driver of this was the transfer of the saint's relics, accompanied by the relevant liturgical texts, to the Bulgarian capital of Tŭrnovo in the years 1231-1234. As a consequence, certain hymns for St Parasceve of Epibatae were translated. To these were added original Slavonic hymns, composed in the 14th-15th century. Only a few works dedicated to St Parasceve of Rome were adapted to commemorate her hermit namesake. Concurrently however, unmodified translations of hymns for the martyr continued to circulate.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου