 |
| Χάρτης του κέντρου της Αδριανούπολης. Σημειώνεται το μετόχι της μονής του Σινά. (Χάρτης των Wagner & Debes, 1914) |
 |
| Σχεδιάγραμμα με τη θέση του Σιναΐτικου Μετοχίου Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου |
Πρόκειται για γνωστό μετόχιο, ευρισκόμενο σε μικρή απόσταση από τον μητροπολιτικό ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου και απέναντι από το Γυμνάσιο . Ο ναός του εθεωρείτο κτίσμα της βυζαντινής εποχής, πιθανότατα του 14oυ ή 15ου αιώνα, ή σύμφωνα με μια άλλη πηγή, των ημερών της βυζαντινής αυτοκρατορίας, ιδρυμένο μέσα στο ανάκτορο των Βλάχωv.
Η εντοιχισμένη μαρμάρινη επιγραφή δεν ήταν δυνατόν να αναγνωσθεί, λόγω των πολλών επιχρίσεών της με ασβέστη- έτσι, μόνο εικασίες μπορούν να διατυπωθούν σχετικά με την χρονολογία ίδρυσής του, με πιο πιθανές τις προαναφερθείσες. Άγνωστο, επίσης, παραμένει, πότε ο ναός παραχωρήθηκε ως μετόχια στους Σιναΐτες.
Σώζεται σιγίλλιο του Οικουμενικού Πατριάρχου Καλλινίκου Β' (β' πατριαρχεία του 1689-1693), του έτους 1693, σχετικό με το εν λόγω σιναΐτικο μετόχιο της Αδριανούπολης. Πρόκειται για ένα σημαντικότατο έγγραφο που αφορά το καθεστώς του μετοχίου. Πληροφορούμαστε, ότι το σιναΐτικο μετόχι, του Αγίου Ιωάννου του Ορφανού, όπως ονομάζεται, δεχόταν διάφορες πιέσεις και ενοχλήσεις, από άγνωστη πηγή και για άγνωστη αιτία. Κατά πάσα πιθανότητα, οι ενοχλήσεις δεν πρέπει να προέρχονταν από τους Τούρκους, αφού αυτοί φέρονταν με σεβασμό στους Σιναΐτες, επειδή υπήρχε παράδοση, ότι ο Μωάμεθ (ο ιδρυτής του Μωαμεθανισμού) είχε διατάξει εγγράφως να σέβονται οι μουσουλμάνοι τους ναούς των Χριστιανών, ως άσυλα απαραβίαστα και ιερά και το έγγραφο αυτό, το είχε παραδώσει στον ηγούμενο του Σινά.
Πάντως, όποιοι λόγοι και να συνέτρεχαν, οι πατέρες του, προσέφυγαν στο Οικουμενικό Πατριαρχείο ζητώντας προστασία και υπαγωγή στον Οικουμενικό Θρόνο, ως σταυροπήγιο, για να καταστεί δυνατή η συνέχιση του βίου του. Πράγματι, ο Πατριάρχης και η περί αυτόν Ιερά Σύνοδος, έκριναν ευλογοφανείς τους λόγους για τους οποίους ζητήθηκε η υπαγωγή στο Πατριαρχείο και παραχώρησαν στο μετόχια τη σταυροπηγιακή αξία, αποφασίζοντας, παράλληλα, η εκκλησία –μαζί με το μετόχιo των Σιναϊτών– να λέγεται σταυροπηγιακή και πατριαρχική, υπαγόμενη στον Οικουμενικό Θρόνο, απολαμβάνοντας την ελευθερία των υπόλοιπων σταυροπηγίων.
Το μετόχιo όφειλε να δίνει στο Πατριαρχείο, άπαξ του έτους, ένα χρυσό φλουρί, εις ένδειξη υποταγής στο Θρόνο. Επίσης, θα μνημόνευε το όνομα του εκάστοτε Οικουμενικού Πατριάρχη, ενώ απαγορευόταν στον οικείο ιεράρχη να επεμβαίνει στα θέματα του μετοχίου. Οι Σιναΐτες πατέρες, που εγκαταβίωναν σ' αυτό ή στέλνονταν από το Σινά, όφειλαν να ζούνε προσεχτικά, με σωφροσύνη και κοσμιότητα, σύμφωνα με το μοναχικό ιδεώδες, απαλλαγμένοι από κάθε επέμβαση. Όποιος τολμούσε να επέμβει ή να ενοχλήσει ή να εγείρει αξιώσεις επ' αυτού, τιμωρούνταν με αφορισμό.
Ο ναός ήταν μικρού μεγέθους, σε σχήμα σταυρού, με δύο τόξα και έναν ψηλό τρούλο. Επειδή ήταν μικρός έγινε μια επέκταση του με ξύλινη οικοδομή. Παρόμοιος με αυτόν ναός υπήρχε στην κωμόπολη Γέννα της Ανατολικής Θράκης, περί τις τέσσερεις ώρες ανατολικά της πόλεως των Σαράντα Εκκλησιών.
Η πλάκα της Αγίας Τράπεζας έφερε την χρονολογία 1813, ενώ η εικόνα του Χριστού στο τέμπλο έφερε την αφιέρωση: «Παντοκράτορ Κύριε εν τοις προβάτοις σύνταξον Χρυσοπηγήν τήν σήν οικέτιδα 1826 χείρ. Νικολ. Ανδρ.».
Τα κελλιά των Σιναϊτών και του Προηγουμένου βρίσκονταν στην αυλή του ναού. Οι μοναδικοί του πόροι, ελλείψει άλλης κινητής και ακίνητης περιουσίας, ήταν τα χρήματα που έδιναν οι πιστοί, όταν οι μοναχοί περιέφεραν λείψανα αγίων στην μητρόπολη Αδριανουπόλεως, καθώς και στις γύρω επαρχίες.
Στα τέλη του 19ου αιώνα η Ιερή Μονή του Σινά παραχώρησε το μετόχιο στη Δημογεροντία της πόλης. Για άλλη μια φορά είναι άγνωστος ο λόγος αυτής της παραχώρησης. Ίσως να κρίθηκε αναγκαίος, ελλείψει μοναχών, ή να εξέλιπε ο λόγος ύπαρξης και διατήρησής του.
Κατόπιν τούτου ο ναός του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου του Ορφανού χρησιμοποιήθηκε ως παρεκκλήσιο του μητροπολιτικού ναού της Κοιμήσεως, έως την εκκέννωση της πόλης από τον ελληνικό πληθυσμό της το 1922. Η μητρόπολη φρόντιζε να υπάρχει πάντα ένας εφημέριος, στον οποίο παραχωρούνταν κατοικία στα κελλιά του μετοχίου, για να ζει με την οικογένειά του – όταν, βεβαίως, ήταν έγγαμος. Ο ναός, μαζί με τα κελλιά γκρεμίστηκαν το 1922 από τους Τούρκους.
Βιβλιογραφία
Χρηστίδης Αριστείδης, «Πού υπεγράφη η ανεξαρτησία της Ελλάδος», Θρακικά 25 (1956), σ. 229-230.
Κωνσταντινίδης Γεώργιος, «Η εν Αδριανουπόλει ελληνική κοινότης», Θρακικά
18 (1943), σ. 50-84
Αξιώτης Πέτρος, Η Αδριανούπολις, Θεσσαλονίκη 1949
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου