1.5 Λάγος. Μετόχιο Αγίου Νικολάου μονής Βατοπαιδίου / Lagos. Metochion of St Nicholas of Vatopedi monastery

Βρίσκεται σε νησίδα της λιμνοθάλασσας της Βιστωνίδας (ή Μπουρούς), είναι αφιερωμένο στον άγιο Νικόλαο, αποτελεί μετόχι της αγιορείτικης μονής Βατοπεδίου και λειτουργεί ως προσκύνημα. Το 1371, ο Σέρβος δεσπότης των Σερρών Ιωάννης Ούγκλεσης δώρισε ιχθυοτροφείο (βιβάpιον) της περιοχής στη μονή. 

Η εκκλησία του αγίου Νικολάου, μονόχωρος ξυλόστεγος ναός, κτίστηκε το 1904. Τα βοηθητικά κτίσματα και το παρεκκλήσι της Παντάνασσας είναι σύγχρονες κατασκευές. Στην απέναντι στεριά βρισκόταν κάστρο, ίσως των Πόρων, με τετράπλευρο οχυρωματικό περίβολο και λείψανα ναού του 10ου αιώνα, σταυροειδούς εγγεγραμμένου.  

Βιβλιογραφία 

• Κυνηγόπουλος Ν., Το μετόχι της ιεpάς μονnς Βατοπαιδίου στο Πόρτο Λάγος, Θεσσαλονικn 1999. 

• Μοναστήρια της Εγνατίας οδού, τ. 2, σ. 66-67. 

• Πασχάλης Ανδρούδης – Κοσμάς Σιμωνοπετρίτης μον. (Παναγιώτης Κυρανούδης), «Άγνωστες μαρτυρίες για το μετόχι της Μονής Βατοπεδίου στο Πόρτο Λάγος στους βυζαντινούς και οθωμανικούς χρόνους», Μακεδονικά 43 (2018-2019), σ. 91-148. Θεσσαλονίκη 2020

• Τζωρτζακάκη-Τζαρίδου Σοφία, «Η νομική ισχύς των βυζαντινών χρυσοβούλλων και πατριαρχικών εγγράφων κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας: το πατριαρχικό τακρίριο του 1791 για τη λίμνη Βιστωνίδα (αρχείο Μονής Βατοπεδίου)», Χρονικά της Χαλκιδικής 60-61 (2015-16), σ. 127-154. Θεσσαλονίκη 2016

• Μπονόβας Νίκος, «Νέα στοιχεία από την ιστορία του βατοπεδινού μετοχίου στη λίμνη Βιστωνίδα (11ος-21ος αι.)», Περί Θράκης 5 (2005-2006), σ. 41-53

• Τζωρτζακάκη-Τζαρίδου Σοφία, «Η νομική ισχύς των βυζαντινών χρυσοβούλλων και πατριαρχικών εγγράφων κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας: Το πατριαρχικό τακρίριο του 1791 για τη λίμνη Βιστωνίδα (Αρχείο μονής Βατοπεδίου)», Αρμενόπουλος 72/2 (Φεβρουάριος 2018) , σ. 348-361. Θεσσαλονίκη 2018