Περίληψη / Summary
Vanya Sapundzhieva - Todor Enchev, Οι εικονογραφικοί τύποι του αγίου Χαραλάμπους και της αγίας Φωτεινής από την εκκλησία της Γεννήσεως στο Αρμπανάσι: μεταξύ πρωτοτυπίας και παράδοσης
Ένας ενδιαφέρων και μοναδικός τύπος του αγίου Χαράλαμπου και της αγίας Φωτεινής με δέρματα πεταμένα πάνω από τα γδαρμένα ζωντανά σώματά τους, όπως απεικονίζεται στη στοά του ναού της Γεννήσεως του Χριστού, δεν έχει τύχει ευρείας δημοτικότητας. Τα μνημεία που παρουσιάζονται εδώ προέρχονται κυρίως από το Αρμπανάσι, ή σχετίζονται με τους πρώτους αγιογράφους από την Τρίαβνα. Ένας από τους κύριους λόγους γι' αυτό έγκειται στο ότι ο τύπος υπερβαίνει την εικονογραφία των παραστάσεών τους κατ' αρχάς και στη ζωγραφική προσέγγιση που ακολουθούν οι καλλιτέχνες ως σχετική κυρίως με τα θέματα του μηνολογίου. Σε αντίθεση με τη χριστιανική τέχνη που αναπτύχθηκε στη Δύση, το μαρτύριο στις ορθόδοξες τοιχογραφίες και εικόνες σπάνια αποδίδεται κυριολεκτικά και σπάνια δίνεται έμφαση στη σωματική ταλαιπωρία. Ένας άλλος λόγος θα μπορούσε να αποδοθεί στην καταστροφή του Αρμπανάσι στα τέλη του δέκατου όγδοου αιώνα και, κατά συνέπεια, στη διακοπή της ανάπτυξης αυτών των τύπων, από τους οποίους είναι γνωστός ένας περιορισμένος αριθμός μεταγενέστερων παρόμοιων παραδειγμάτων. Μόνο η πρώτη γενιά αγιογράφων από την Τρίαβνα, η δουλειά των οποίων είχε άμεση επαφή με τις ομάδες που εργάζονταν για το σύνολο των εκκλησιών στο Αρμπανάσι, ερμήνευσε τον τύπο του αγίου Χαραλάμπους με το δέρμα του γδαρμένο, ενώ εκείνος της αγίας Φωτεινής παρέμεινε απλώς ένα σπάνιο περιστατικό εικονογραφικής απόδοσης. Ανεξάρτητα από τους λόγους, ωστόσο, αυτό που έχουμε εδώ είναι ένα παράδειγμα του ζωγράφου ή της ομάδας που απέδωσε την αναπαράστασή του στην εκκλησία του Αρμπανάσι προσωπική λήψη, η οποία τους κατατάσσει στη μεγάλη οικογένεια της ευρωπαϊκής πολιτιστικής παράδοσης του 17ου αιώνα. Επιτρέπει την ανίχνευση του περίπλοκου μηχανισμού επινόησης των εικονογραφικών σχημάτων, που συνδυάζονται αρκετά επιδέξια και λεπτεπίλεπτα στο Αρμπανάσι, και τέλος, αποκαλύπτει μια κρίσιμη λεπτομέρεια της ζωής των αγιογράφων του ενδιαφέροντος αυτού αιώνα ως αναζητητών, περιπλανώμενων και ανοιχτών στις νέες ιδέες, στις οποίες αφθονούσε η εποχή τους.
Vanya Sapundzhieva – Todor Enchev, The Iconographic Types of St Haralampos and St Photini from the Church of the Nativity in Arbanassi: Between Authorship and Tradition
An interesting and unique type of St Haralampos and St Photini with skins flung over their flayed alive bodies, as depicted in the gallery of the Church of the Nativity of Christ, has not enjoyed widespread popularity. The monuments presented here originate mainly from Arbanassi, or are related to the early icon-painters from Tryavna. One of the main reasons for this is in that the type is going beyond the iconography of their representations in the first place and in the painterly approach taken by the artists as relating mainly to the subject matters of the menology. Unlike Christian art that developed in the West, martyrdom in Orthodox murals and icons was rarely rendered literally and the focus was seldom put on physical suffering. Another reason might be put down to the devastation of Arbanasi in the late eighteenth century and consequently, to the interrupted development of these types, of which a limited number of later similar examples are known. It was only the earliest generation of icon-painters from Tryavna, whose work was in direct contact with the teams that worked for the ensemble of churches in Arbanassi, who interpreted the type of St Haralampos with his skin flayed off him, while that of St Photini remained just a rare occurrence of iconographic rendition. Regardless of the reasons, however, what we have here is an example of the painter’s or of the team’s that rendered their representation at the Arbanassian church personal take, which ranks them among the great family of the seventeenth-century European cultural tradition. It allows tracing the complicated mechanism of the devising of the iconographic schemes, quite ably and delicately combined in Arbanassi, and last but not least, it reveals a crucial detail of the lives of the icon-painters of that intriguing century as questing, itinerant and open to the new ideas, which their time abounded in.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου