Μητρόπολη Βιζύης
 |
| Η αποκαλούμενη «Αγία Σοφία» της Βιζύης (φωτ. 1996, αρχείο ΑΠΑΝ) |
Βιζύη: (τουρκ. Vize). Μεσόγεια πόλη της Ανατολικής Θράκης. Χτίστηκε στα ερείπια της αρχαίας Θρακικής πόλης Δάματα από το στρατηγό του Μεγάλου Αλεξάνδρου Βίζυ. Στον "Συνέκδημο του Ιεροκλέους" (6ος αιώνας μ.Χ.) αναφέρεται ως 4η μεταξύ των 14 πόλεων της Επαρχίας Θράκης Ευρώπης. Τον Μάρτιο του 1453 κυριεύθηκε από τους Οθωμανούς, οι οποίοι κατεδάφισαν τα τείχη της. Γρήγορα όμως ανοικοδομήθηκε.
Το 1878 ζούσαν στην πόλη 2.200 Έλληνες και 900 Τούρκοι. Την εποχή της εκκενώσεώς της είχε 3.380 κατοίκους, κυρίως Έλληνες και λίγους Τούρκους. Διαιρείται σε 4 συνοικίες: πρώτη του Καλέ (περιτειχισμένη). Αυτή βρισκόταν στο κέντρο σε ύψωμα και κατοικούνταν από Τούρκους. Η δεύτερη συνοικία της Πλάτσας (πλατεία) νοτίως της συνοικίας του Καλέ κατοικούμενη από Έλληνες. Εκεί βρίσκονταν η αγορά, το Διοικητήριο, η Μητρόπολη και τα σχολεία. Τρίτη είναι η συνοικία του κάστρου, βορειανατολικά από τον Καλέ όπου έμεναν μόνο Έλληνες και τέταρτη η συνοικία του Καρσί Μαχαλά (απέναντι συνοικία) βορειοδυτικά από τον Καλέ όπου έμεναν Έλληνες και Τούρκοι. Σήμερα έχει πληθυσμό περίπου 10.000 κατοίκους.
Μητρόπολη Βιζύης
Η Βιζύη έγινε πολύ νωρίς Επισκοπή. Ήδη κατά την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο (325 μ.Χ.) απαντά Επίσκοπος της των Βιζυηνών πόλεως. Η πόλη φαίνεται να είναι πανομοιότυπη με την Οὔζουσα που αναφέρεται στην εν Τρούλλω Σύνοδο το 692, όπου υπογράφει κάποιος Γεώργιος, ελάχιστος επισκόπος Ουζούσης της Θράκης χώρας. Δεδομένου ότι δεν υπάρχει υπογραφή από επίσκοπο Βιζύης στο έγγραφο, θεωρείται ότι πρόκειται για τον ίδιο τόπο. Στις αρχές του Η΄ αιώνα αναφέρεται ως Αυτοκέφαλη Αρχιεπισκοπή, αρχικά 3η μεταξύ των Αυτοκεφάλων Αρχιεπισκοπών του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και αργότερα αναβιβάζεται στην 1η θέση. Η κατάσταση αυτή συνεχίζεται μέχρι λίγο πριν τα μέσα του 14ου αιώνα οπότε η αρχιεπισκοπή Βιζύης προάγεται σε Μητρόπολη και καταλαμβάνει την 97η θέση.
Τον Αύγουστο του 1355, στο πλαίσιο μιας συνοδικής πράξης, με την οποία επικυρώθηκε η συμμαχία μεταξύ του αυτοκράτορα Ιωάννη Ε' Παλαιολόγου και του Ιβάν Αλέξανδρου της Βουλγαρίας, η μητρόπολη Βιζύης παραχωρήθηκε στην αρχιεπισκοπή Δέρκων ως επισκοπή για περίπου δύο χρόνια. Κάτι ανάλογο συνέβη και με τη μητρόπολη Σταυρουπόλεως τον Ιούλιο του 1361. Το 1368, η Βιζύη περιήλθε υπό τον έλεγχο των Τούρκων του Γαζή μαζί με άλλες περιοχές στα νότια βουνά της Στράντζας. Ως εκ τούτου ανατέθηκε στον μητροπολίτη της Βιζύης, εκ νέου, η Μεσημβρία και η Αγχίαλος για να αντισταθμίσει την απώλεια της Βιζύης.
Τον 15ο αιώνα η Βιζύη περιπίπτει σε αφάνεια και η Μητρόπολη εκλείπει. Αποκαθίσταται ωστόσο τον 16ο αιώνα. Το 1682 συγχωνεύεται με τη Μητρόπολη Βιζύης και η Μητρόπολη Μηδείας. Η ένωση διαρκεί μέχρι τις αρχές του 18ου αιώνα οπότε απαντούν και πάλι οι δύο Μητροπόλεις χωριστά. Σύντομα όμως οι δύο Μητροπόλεις ενώνονται ξανά οριστικά αυτή τη φορά ως Μητρόπολη "Βιζύης και Μηδείας".
Στις αρχές του 20ού αιώνα η Μητρόπολη Βιζύης περιλάμβανε τους κατωτέρω οικισμούς:
α) Βιζύη (Vize)
β) Χάσβουγα ή Άσμπουγα (Hasbuğa)
γ) Μαγκριώτισσα (σημερινή Düzova)
δ) Μουσελήμ (Müsellim)
ε) Άγιος Γεώργιος (σημερινό Evrenli)
στ) Τσακλή (Çakıllı)
ζ) Κρυόνερο (σημερινό Soğucak)
η) Τοπτσί Κιοΐ (Topçuköy)
θ) Σοφίδες (σημερινό Evrencik)
ι) Άγιος Ιωάννης (σημερινό Akpınar)
ια) Πινακά (σημερινή Küçükyayla)
ιβ) Σαρακήνα (σημερινό Sergen)
ιγ) Μήδεια (σημερινό Kıyıköy)
ιδ) Ακτζετζίμ (Aksicim)
ιε) Γιάτρος (σημερινό Kızılağaç)
ιστ) Οργάζ (σημερινό Kışlacık) από τη σημερινή Επαρχία Vize (Βιζύης)
ιζ) Σεράγιον (Saray)
ιη) Γιουβαλή (Yuvalı)
ιθ) Καβάκι ή Καβατζίκ (Kavacık) από τη σημερινή Επαρχία Saray (Σεραγίου)
κ) Σαμάκοβο (σημερινό Demirköy)
κα) Τρουλιά (σημερινό Hamdibey)
κβ) Άγιος Στέφανος (σημερινό Beğendik) από τη σημερινή Επαρχία Demirköy (Σαμακόβου)
κγ) Αχμέτ μπέη (Ahmetbey)
κδ) Τσιφλίκ Κιοΐ (Çiftlikköy) από τη σημερινή Επαρχία Lüleburgaz (Αρκαδιουπόλεως).
Τέλος στη Μητρόπολη Βιζύης ανήκαν και κάποια χωριά (Πυργόπλο, Πλάτσα, Μαζουράς) του τότε Καζά Αγαθουπόλεως (Ахтопол), τα οποία σήμερα ανήκουν στη Βουλγαρία (Μητρόπολη Σλίβεν).
Η «Καθολική εκκλησία» της Βιζύης
Η πρώην εκκλησία της Αγίας Σοφίας στη Βιζύη, που βρίσκεται στις νοτιοδυτικές πλαγιές της αρχαίας Ακρόπολης της Βιζύης και συχνά ταυτίζεται με τον καθεδρικό ναό της πόλης κατά τη βυζαντινή περίοδο, γνωστή και ως Süleyman Paşa Camii, κατέχει μια σημαντική, αν και κάπως διφορούμενη θέση στην ιστορία της βυζαντινής εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής. Με βασιλική κάτοψη που καταλήγει σε τρεις πολυγωνικές αψίδες, επιβλητικό κεντρικό τρούλο, δυτικό νάρθηκα και στοές που εκτείνονται σε όλο το μήκος του κτιρίου πάνω από τα πλευρικά κλίτη καθώς και τον νάρθηκα, η εκκλησία έχει εντυπωσιακές διαστάσεις 25 x 12 μέτρα και ακολουθεί έναν τύπο που συχνά χαρακτηρίζεται είτε ως εκτεταμένος σταυροθόλιος ναός είτε ως "συμπαγής θολωτή βασιλική". Ως εκ τούτου, ο ναός διαθέτει έναν τύπο κτιρίου που συνήθως συνδέεται με τους λεγόμενους "σκοτεινούς αιώνες" στην ιστορία της βυζαντινής αρχιτεκτονικής, που εκτείνονται από τις αρχές του έβδομου έως τα τέλη του ένατου αιώνα. Από την περίοδο αυτή έχουν διασωθεί μόνο λίγες εκκλησίες. Στην ίδια τη βυζαντινή πρωτεύουσα, μόνο η εκκλησία της Αγίας Ειρήνης, που ανακαινίστηκε και ανοικοδομήθηκε εν μέρει μετά από σεισμό το 740, και η Νέα Εκκλησία του Βασιλείου Α΄, που σώζεται στην περιγραφή του Πατριάρχη Φωτίου, μπορούν να αναφερθούν ως παραδείγματα της αρχιτεκτονικής αυτής της περιόδου.
Βιβλιογραφία (ενδεικτική)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου