 |
| Nona Europe Tabula (Κλαύδιος Πτολεμαίος, Γεωγραφία, έκδ. Lienhart Holle στην Ulm το 1482) |
 |
| Nona Europe Tabula (Κλαύδιος Πτολεμαίος, Γεωγραφία, έκδ. Lienhart Holle στην Ulm το 1482 ) |
 |
| Ο οπισθότυπος με την περιγραφή του χάρτη |
Τίτλος στο οπισθόφυλλο
Χάρτης της νότιας βαλκανικής χερσονήσου, που περιλαμβάνει τη βόρεια Ελλάδα, την Αλβανία, τη Βόρεια Μακεδονία, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία και τη Βουλγαρία. Το γεωλογικό ανάγλυφο απεικονίζεται με καφέ χρωματισμό. Ο χάρτης χαράχτηκε σε ξύλο, ενώ τα τοπωνύμια τυπώθηκαν με κινητούς χαρακτήρες.
Περιλαμβάνει ονόματα τόπων και φυσικών χαρακτηριστικών και το κείμενο είναι στα λατινικά.
Στο περιθώριο περιλαμβάνει σημειώσεις σχετικά με το γεωγραφικό πλάτος.
Χάρτης της νότιας βαλκανικής χερσονήσου, που περιλαμβάνει τη βόρεια Ελλάδα, την Αλβανία, τη Βόρεια Μακεδονία, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία και τη Βουλγαρία. Το γεωλογικό ανάγλυφο απεικονίζεται με καφέ χρωματισμό. Ο χάρτης χαράχτηκε σε ξύλο, ενώ τα τοπωνύμια τυπώθηκαν με κινητούς χαρακτήρες.
Περιλαμβάνει ονόματα τόπων και φυσικών χαρακτηριστικών και το κείμενο είναι στα λατινικά.
Στο περιθώριο περιλαμβάνει σημειώσεις σχετικά με το γεωγραφικό πλάτος.
Ο χάρτης εμφανίζεται στο βιβλίο Geographia του Κλαύδιου Πτολεμαίου, στην έκδοση του Lienhart Holle στην Ulm, με ημερομηνία: 16 Ιουλίου 1482.
Ο Lienhart Holle, ο οποίος αναφέρεται επίσης με το όνομα Leonhart Holl, θεωρείται ως ο τρίτος εκδότης βιβλίων της πόλης Ulm, όπου δραστηριοποιήθηκε, όπως επαληθεύεται, από το 1478 και μετά. Λίγα είναι γνωστά για τη ζωή του. Μεταξύ 1482 και 1484, στο τυπογραφείο του παρήχθησαν πολλά εξαιρετικά έργα της πρώιμης βιβλιοτυπίας. Είναι περισσότερο γνωστός για το αριστούργημά του, τη Γεωγραφία του Πτολεμαίου, του έτους 1482, την πρώτη έκδοση της Γεωγραφίας που τυπώθηκε βόρεια των Άλπεων. Το έργο αυτό αποτελεί αναθεωρημένη έκδοση της Γεωγραφίας του Πτολεμαίου με την επανεπεξεργασία του πτολεμαϊκού σώματος από τον χαρτογράφο Nicolaus Germanus Donis (βενεδικτίνος μοναχός από την επισκοπή του Μπρέσλαου που ζούσε και εργαζόταν στη Φλωρεντία), όπου πρόσθεσε και πέντε σύγχρονους χάρτες. Ο Germanus πιθανότατα εφηύρε την τραπεζοειδή προβολή, η οποία έγινε γνωστή ως προβολή Donis και επιτρέπει την αναπαράσταση μιας τρισδιάστατης, σφαιρικής τομής σε μια δισδιάστατη σελίδα.
Ο Lienhart Holle, ο οποίος αναφέρεται επίσης με το όνομα Leonhart Holl, θεωρείται ως ο τρίτος εκδότης βιβλίων της πόλης Ulm, όπου δραστηριοποιήθηκε, όπως επαληθεύεται, από το 1478 και μετά. Λίγα είναι γνωστά για τη ζωή του. Μεταξύ 1482 και 1484, στο τυπογραφείο του παρήχθησαν πολλά εξαιρετικά έργα της πρώιμης βιβλιοτυπίας. Είναι περισσότερο γνωστός για το αριστούργημά του, τη Γεωγραφία του Πτολεμαίου, του έτους 1482, την πρώτη έκδοση της Γεωγραφίας που τυπώθηκε βόρεια των Άλπεων. Το έργο αυτό αποτελεί αναθεωρημένη έκδοση της Γεωγραφίας του Πτολεμαίου με την επανεπεξεργασία του πτολεμαϊκού σώματος από τον χαρτογράφο Nicolaus Germanus Donis (βενεδικτίνος μοναχός από την επισκοπή του Μπρέσλαου που ζούσε και εργαζόταν στη Φλωρεντία), όπου πρόσθεσε και πέντε σύγχρονους χάρτες. Ο Germanus πιθανότατα εφηύρε την τραπεζοειδή προβολή, η οποία έγινε γνωστή ως προβολή Donis και επιτρέπει την αναπαράσταση μιας τρισδιάστατης, σφαιρικής τομής σε μια δισδιάστατη σελίδα.
Τα εξαιρετικά χαρακτηριστικά αυτού του άτλαντα είναι μοναδικά: Χαρτί ασυνήθιστου μεγέθους και αντοχής από το Μιλάνο και 27 ξυλογραφικοί χάρτες με εκπληκτικά χρώματα. Η μπλε χρωστική ουσία που χρησιμοποίησε ο Holle για τον χρωματισμό των θαλασσών είναι πιθανότατα το lapis lazuli, το υπεραμαρίνο του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης, πολύτιμη χρωστική από πέτρωμα που προερχόταν από το Αφγανιστάν.
Πρόκειται για τον πρώτο άτλαντα που τυπώθηκε με συνοδευτικό κείμενο στο οπισθόφυλλο των χαρτών και γενικά για τον πρώτο άτλαντα με ξυλογραφικούς χάρτες. Ήταν η πρώτη φορά που οι χάρτες υπογράφονταν από τον καλλιτέχνη που ήταν υπεύθυνος για την ξυλογραφία- στην προκειμένη περίπτωση ο ξυλογράφος Johannes από το Armsheim, ο οποίος υπέγραψε τον παγκόσμιο χάρτη και ενσωμάτωσε ένα ανάποδο Ν στο ξυλογραφικό κείμενο σε κάθε χάρτη.
Σε αντίθεση με τις δύο προηγούμενες εικονογραφημένες εκδόσεις της Γεωγραφίας του Πτολεμαίου –Μπολόνια (1477) και Ρώμη (1478)– οι χάρτες στην έκδοση της Ουλμ είναι ξυλογραφίες και όχι χαλκογραφίες, ενώ η έκδοση είχε ως πρότυπο τον χειρόγραφο άτλαντα που ετοιμάστηκε για τον Πάπα Παύλο ΙΙ.
Αν και αριστούργημα, η έκδοση τον κατέστρεψε οικονομικά μέσα σε δύο χρόνια από την εμφάνισή της. Τα περίτεχνα σχέδια των βιβλίων του καθιστούσαν την παραγωγή τους υπερβολικά δαπανηρή και ο ίδιος μπορούσε να συγκεντρώσει το κεφάλαιο μόνο με δανεισμό, υποθηκεύοντας τα τυπογραφικά του υλικά σε έναν Βενετό προστάτη, τον Justus de Albano. Όπως συνέβη με πολλές πρώιμες εκδόσεις, η ευρεία αγορά δεν τελεσφόρησε και ο Holle δεν μπόρεσε να αποπληρώσει τα χρέη του. Οι ξυλότυποι των χαρτών, το εναπομείναν χαρτί και οι τύποι πέρασαν στον Johann Reger, ο οποίος επανέκδωσε τον άτλαντα το 1486 σε δεύτερη έκδοση.
Οι διαφορές μεταξύ των δύο εκδόσεων είναι σχετικά μικρές. Οι χάρτες του 1486 περιλαμβάνουν συνήθως τίτλους στην κορυφή, ενώ οι χάρτες του 1482 δεν είχαν τίτλους. Μια αδημοσίευτη μελέτη των επιμέρους χαρτών αποκαλύπτει ότι υπάρχουν πολλαπλές καταστάσεις των περισσότερων χαρτών. Από καιρό είχε προταθεί ότι ο τρόπος διαφοροποίησης μεταξύ των εκδόσεων του 1482 και του 1486 ήταν η χρήση του μπλε χρώματος lapis lazuli στην έκδοση του 1482 για τις θάλασσες, ενώ η έκδοση του 1486 χρησιμοποιούσε καφέ χρώμα. Ωστόσο, η ίδια αδημοσίευτη μελέτη, η οποία αξιολόγησε δεκάδες παραδείγματα των δύο εκδόσεων, διαπίστωσε ότι τα πρώτα παραδείγματα της έκδοσης του 1486 εκδόθηκαν επίσης με το μπλε του lapis lazuli, γεγονός που υποδηλώνει ότι όταν ο Johann Reger απέκτησε τις ξυλοτυπίες, πιθανότατα απέκτησε και κάποια αχρησιμοποίητα lapis lazuli.
Κλαύδιος Πτολεμαίος
Ο Κλαύδιος Πτολεμαίος (δραστηριότητα 127-145 μ.Χ.) ήταν αρχαίος γεωγράφος, αστρονόμος και μαθηματικός. Είναι γνωστός σήμερα μέσα από μεταφράσεις και μεταγραφές του έργου του, αλλά ελάχιστα είναι γνωστά για τη ζωή του, εκτός από τη διαμονή του στην Αλεξάνδρεια. Αρκετά από τα έργα του είναι γνωστά ακόμη και σήμερα, αν και έχουν περάσει από διάφορες τροποποιήσεις και γλώσσες κατά τη διάρκεια των αιώνων. Η Αλμαγέστη, σε δεκατρία βιβλία, πραγματεύεται την αστρονομία.
Στην Αλμαγέστη ο Πτολεμαίος διατυπώνει το γεωκεντρικό σύμπαν του. Οι γεωμετρικές του ιδέες περιέχονται στο Analemma, και οι οπτικές του ιδέες παρουσιάζονται σε πέντε βιβλία γνωστά ως Optica. Το γεωγραφικό και χαρτογραφικό του έργο είχε τεράστια επιρροή. Στο Planisphaerium, ο Πτολεμαίος συζητά τη στερεογραφική προβολή.
Ίσως το πιο γνωστό έργο του είναι τα Γεωγραφικά του, σε οκτώ βιβλία. Ωστόσο, οι ιδέες του Πτολεμαίου απουσίαζαν από τη δυτικοευρωπαϊκή πνευματική ιστορία για περίπου χίλια χρόνια, αν και οι Άραβες λόγιοι αλληλεπιδρούσαν με τις ιδέες του από τον ένατο αιώνα και μετά. Το 1295, ένας Έλληνας μοναχός βρήκε ένα αντίγραφο της Γεωγραφίας στην Κωνσταντινούπολη- ο αυτοκράτορας διέταξε να γίνει ένα αντίγραφο και το ελληνικό κείμενο άρχισε να κυκλοφορεί στην ανατολική Ευρώπη. Το 1393, ένας βυζαντινός διπλωμάτης έφερε ένα αντίγραφο της Γεωγραφίας στην Ιταλία, όπου μεταφράστηκε στα λατινικά το 1406 και ονομάστηκε Geographia. Οι χειρόγραφοι χάρτες καταγράφηκαν για πρώτη φορά το 1415. Τα χειρόγραφα αυτά, από τα οποία σώζονται σήμερα πάνω από ογδόντα, είναι οι απόγονοι του έργου του Πτολεμαίου και ενός χαμένου πλέον άτλαντα που αποτελείται από έναν παγκόσμιο χάρτη και 26 περιφερειακούς χάρτες. Όταν το έργο του Πτολεμαίου εισήχθη εκ νέου στη δυτική επιστήμη, αποδείχθηκε ριζικά επιδραστικό για την κατανόηση και την εμφάνιση των χαρτών. Ο Πτολεμαίος χρησιμοποιεί την έννοια του πλέγματος, χρησιμοποιεί το γεωγραφικό πλάτος και το γεωγραφικό μήκος και προσανατολίζει τους χάρτες του προς το βορρά - έννοιες που σήμερα θεωρούμε δεδομένες. Το κείμενο της Geographia ασχολείται με τρία βασικά ζητήματα όσον αφορά τη γεωγραφία: το μέγεθος και το σχήμα της γης- τη χαρτογραφική προβολή, δηλαδή τον τρόπο αναλογικής απεικόνισης της καμπύλης του κόσμου σε μια επίπεδη επιφάνεια- και τη διαφθορά των χωρικών δεδομένων κατά τη μεταφορά τους από πηγή σε πηγή. Το κείμενο περιέχει επίσης οδηγίες σχετικά με τον τρόπο χαρτογράφησης του κόσμου σε μια υδρόγειο σφαίρα ή μια επίπεδη επιφάνεια, συμπληρωμένο με το μοναδικό σύνολο γεωγραφικών συντεταγμένων (8000 τοπωνύμια, 6400 με συντεταγμένες) που διασώθηκε από τον κλασικό κόσμο.
Ο Κλαύδιος Πτολεμαίος (δραστηριότητα 127-145 μ.Χ.) ήταν αρχαίος γεωγράφος, αστρονόμος και μαθηματικός. Είναι γνωστός σήμερα μέσα από μεταφράσεις και μεταγραφές του έργου του, αλλά ελάχιστα είναι γνωστά για τη ζωή του, εκτός από τη διαμονή του στην Αλεξάνδρεια. Αρκετά από τα έργα του είναι γνωστά ακόμη και σήμερα, αν και έχουν περάσει από διάφορες τροποποιήσεις και γλώσσες κατά τη διάρκεια των αιώνων. Η Αλμαγέστη, σε δεκατρία βιβλία, πραγματεύεται την αστρονομία.
Στην Αλμαγέστη ο Πτολεμαίος διατυπώνει το γεωκεντρικό σύμπαν του. Οι γεωμετρικές του ιδέες περιέχονται στο Analemma, και οι οπτικές του ιδέες παρουσιάζονται σε πέντε βιβλία γνωστά ως Optica. Το γεωγραφικό και χαρτογραφικό του έργο είχε τεράστια επιρροή. Στο Planisphaerium, ο Πτολεμαίος συζητά τη στερεογραφική προβολή.
Ίσως το πιο γνωστό έργο του είναι τα Γεωγραφικά του, σε οκτώ βιβλία. Ωστόσο, οι ιδέες του Πτολεμαίου απουσίαζαν από τη δυτικοευρωπαϊκή πνευματική ιστορία για περίπου χίλια χρόνια, αν και οι Άραβες λόγιοι αλληλεπιδρούσαν με τις ιδέες του από τον ένατο αιώνα και μετά. Το 1295, ένας Έλληνας μοναχός βρήκε ένα αντίγραφο της Γεωγραφίας στην Κωνσταντινούπολη- ο αυτοκράτορας διέταξε να γίνει ένα αντίγραφο και το ελληνικό κείμενο άρχισε να κυκλοφορεί στην ανατολική Ευρώπη. Το 1393, ένας βυζαντινός διπλωμάτης έφερε ένα αντίγραφο της Γεωγραφίας στην Ιταλία, όπου μεταφράστηκε στα λατινικά το 1406 και ονομάστηκε Geographia. Οι χειρόγραφοι χάρτες καταγράφηκαν για πρώτη φορά το 1415. Τα χειρόγραφα αυτά, από τα οποία σώζονται σήμερα πάνω από ογδόντα, είναι οι απόγονοι του έργου του Πτολεμαίου και ενός χαμένου πλέον άτλαντα που αποτελείται από έναν παγκόσμιο χάρτη και 26 περιφερειακούς χάρτες. Όταν το έργο του Πτολεμαίου εισήχθη εκ νέου στη δυτική επιστήμη, αποδείχθηκε ριζικά επιδραστικό για την κατανόηση και την εμφάνιση των χαρτών. Ο Πτολεμαίος χρησιμοποιεί την έννοια του πλέγματος, χρησιμοποιεί το γεωγραφικό πλάτος και το γεωγραφικό μήκος και προσανατολίζει τους χάρτες του προς το βορρά - έννοιες που σήμερα θεωρούμε δεδομένες. Το κείμενο της Geographia ασχολείται με τρία βασικά ζητήματα όσον αφορά τη γεωγραφία: το μέγεθος και το σχήμα της γης- τη χαρτογραφική προβολή, δηλαδή τον τρόπο αναλογικής απεικόνισης της καμπύλης του κόσμου σε μια επίπεδη επιφάνεια- και τη διαφθορά των χωρικών δεδομένων κατά τη μεταφορά τους από πηγή σε πηγή. Το κείμενο περιέχει επίσης οδηγίες σχετικά με τον τρόπο χαρτογράφησης του κόσμου σε μια υδρόγειο σφαίρα ή μια επίπεδη επιφάνεια, συμπληρωμένο με το μοναδικό σύνολο γεωγραφικών συντεταγμένων (8000 τοπωνύμια, 6400 με συντεταγμένες) που διασώθηκε από τον κλασικό κόσμο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου