Περίληψη / Summary
Πρόκειται για τη δημοσίευση μέρους ενός αριθμού ταφικών, κτητορικών και αφιερωματικών επιγραφών από τη μεταβυζαντινή Δυτική Θράκη, κυρίως από τις μητροπόλεις Μαρωνείας (Κομοτηνής-Μάκρης-Σαμοθράκης) και Ξάνθης. Η μελέτη αυτή φιλοδοξεί να συμβάλει στην κατανόηση της θρακικής κοινωνίας της ύστερης τουρκοκρατίας, από το μισό του 18ου έως τις αρχές του 20ού αι. και κυρίως στην κατανόηση της εξέλιξης της κοινωνίας αυτής μέσα από την αντανάκλαση της εξέλιξής της στα υλικά της κατάλοιπα.
Αρχικά γίνεται μια συνοπτική καταγραφή και βιβλιογραφία της εξάπλωσης των μεταβυζαντινών, μη εκκλησιαστικών κυρίως, ελληνικών ενεπίγραφων επιτύμβιων επιγραφών. Στη συνέχεια, η μελέτη επικεντρώνεται στο ανακαλυφθέν σώμα 28 επιτύμβιων επιγραφών, που χρονολογούνται από τα μέσα του 18ου έως την πρώτη δεκαετία του 19ου αι. από το παλαιό νεκροταφείο γύρω από την εκκλησία της Παναγίας της πόλης της Κομοτηνής, τη μόνη εκκλησία, την εποχή εκείνη, για τη χριστιανική κοινότητα της πόλης.
Στη συνέχεια δημοσιεύεται ένα μνημείο του έτους 1866 -και οι επιγραφές σε αυτό- στη μνήμη μιας γυναίκας που καταγόταν από την Ξάνθη και πέθανε στο Κίεβο, το οποίο στήθηκε στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου στην αποκαλούμενη σήμερα Παλιά Πόλη της Ξάνθης.
Στη συνέχεια δημοσιεύεται η κτητορική επιγραφή του ναού της Παναγίας στην Κομοτηνή (1800, 1832), καθώς και μερικές ακόμη επιγραφές σε κάποια κειμήλια του ναού αυτού. Ακολουθούν επιγραφές από τη Μάκρη, μια αφιερωματική του τοπικού μητροπολίτη (Μαρωνείας) Καλλίνικου (1762), και μερικές από το εσωτερικό του εκεί ναού της Αγίας Αναστασίας, αλλά η σημαντικότερη είναι η κτητορική επιγραφή του ναού αυτού (1800, 1833), η οποία αναφέρει τον Οικουμενικό Πατριάρχη Νεόφυτο Ζ΄ (1798-1801, κατά τη δεύτερη πατριαρχία του), πρώην μητροπολίτη Μαρωνείας, και την τοπική συντεχνία των καπνεμπόρων. Εντοπίζεται η σύνδεση του Νεόφυτου με την ανέγερση του ναού στην Κομοτηνή και δύο ακόμη ναών στην πόλη της Μαρώνειας. Γίνεται λόγος για το εμπόριο καπνού στην περιοχή αυτή με αφορμή μια άλλη επιγραφή του έτους 1784 στη Σαμοθράκη που αναφέρει και πάλι ως δωρητές τους καπνεμπόρους της Μάκρης.
Στη συνέχεια η μελέτη ασχολείται με τα τρία μοναστήρια (όλα αναγόμενα στον 11ο αι.), στους λόφους γύρω από την Ξάνθη (Μονή Ταξιαρχών, Μονή Αρχαγγελιώτισσας, Μονή Καλαμούς), και πέντε από τις εκκλησίες στον πυρήνα της Παλιάς Πόλης (Εκκλησία Ταξιαρχών, Εκκλησία Αγίου Γεωργίου, Εκκλησία Αγίου Βλασίου, Εκκλησία Αγίου Ιωάννη Προδρόμου, Εκκλησία Ακάθιστου). Όλα τους, εκτός από το τελευταίο, έχουν φθάσει σε μας με τη μορφή που έλαβαν από μια ανακαίνιση επί μητροπολίτη Ευγενίου (1831- †1848). Η ερμηνεία των επιγραφών που βρίσκονται σε αυτά (εξωτερικά ή εσωτερικά) ή στα λείψανά τους, μας δίνει την ευκαιρία για παρατηρήσεις σχετικά με την αρχική τους μορφή, εσωτερική και εξωτερική, καθώς αυτή υπέστη ενίοτε σοβαρές ζημιές από ακατάλληλες επεμβάσεις κυρίως κατά τις τελευταίες δεκαετίες.
Στη συνέχεια δημοσιεύονται επιγραφές από τις εκκλησίες των τριών περιφερειακών κωμοπόλεων γύρω από την Ξάνθη κατά την Τουρκοκρατία με αξιόλογο χριστιανικό πληθυσμό (Γενίτσεη-Γενισέα, Μπολούστρα-Αμπλέρα, Γενίκιοϊ-Σταυρούπολη). Η κτητορική επιγραφή της εκκλησίας της Αγίας Παρασκευής της Μπολούστρας, πρόκειται να ερμηνευθεί ξεχωριστά στο άμεσο μέλλον.
Ακολουθεί ένα κεφάλαιο που ασχολείται με τις επιγραφές σε κρήνες. Και η μελέτη ολοκληρώνεται με την ερμηνεία 16 περίπου επιγραφών στο νησί της Σαμοθράκης (που ανήκε επίσης στη μητρόπολη Μαρωνείας εκείνη την εποχή), του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα.
Papathanasiou Evangelos, Greek Inscriptions (18th-19th cc.) from Western Thrace.
This is the publication of a part of a number of burial, founding and dedicatory inscriptions from the post-byzantine Western Thrace, mainly from the Maroneia's (Komotene-Makri- Samothrace) and Xanthi's dioceses. This study has the ambition to contribute to the understanding of the thracian society of the late Turcocracy, from the half of the 18th to the beginning of the 20th cc., especially to the understanding of the development of that society through the reflection of that development on its material remnants.
A concise record and bibliography of the spread of the post-byzantine, non-clerical mainly, greek inscribed tombstones is given first. Then the study is concentrated to the rediscovered corpus of 28 gravestones, dated from the middle of the 1st11 till the first decade of the 19th c., from the old cemetery around the church of the Holy Mother of the city of Komotene, the only church those clays for the christian community in the city. A monument of the year 1866 -and the inscriptions on it- in the memory of a woman descended from Xanthi and died in Kiev, erected in the courtyard of St. George's church in what is called now the Old Town of Xanthi, is published next. Then the founding inscription of the church of the Holy Mother (Panaghia) in Komotene (1800, 1832), and some more inscriptions on some relics of this church are been published. Inscriptions from Makri follow then, a dedicatory one of the local metropolite (of Maroneia) Kallinikos (1762), and some of the interior of the church of St. Anastasia there, but the most important is the founding inscription of this church (1800, 1833), which mentions the Ecumenical Patriarch Neophytos VII (1798-1801, his second patriarchate), a former metropolite of Maroneia, and the local guild of the tobacco-merchants. A connection of Neophytos to the construction of the church in Komotene and two more churches in the town of Maroneia is been traced. Account is made about the tobacco trade in this region on the occasion of another inscription of the year 1784 on the island of Samothrace mentioning again as donators the tobacco-merchants of Makri. The study then deals on the three monasteries (all descended from the 11th c.), on the hills around Xanthi (Taxiarches's Convent, Archangeliotissa's Convent, Kalamou's Convent), and five of the churches in the core of the Old City (Taxiarchi's Church, St. George's Church, St. Vlasios's Church, St. John the Forerunner's Church, Akathistos' Church). All of them but the last has come to us in the form they have received by an innovation under metropolite Eugenius (1831- †1848). The interpretation of the inscriptions on them and in their interior or on their relics give us the opportunity for remarks on their original form, inside and outside, as this was sometimes severely suffered by inappropriate interventions mainly during the last decades.
Insriptions from the churches of the three satellite small towns around Xanthi during the Turcocracy with remarkable Christian population (Yenitsehe-Yenisea, Bolustra-Abclera, Yenikioi-Stavroupolis) are published next. The edificial inscription of St. Paraskevi's Church of Bolustra, is going to be interpreted separately in the near future.
A chapter follows dealing with inscriptions on fountains. And the study ends with the interpretation of around 16 inscriptions on the island of Samothrace (belonging also in Maroneia's diocese that time), from the 19th and the beginning of the 20th c.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου