Τετάρτη 22 Ιανουαρίου 2025

Τσεντικόπουλος Διονύσιος, Φιλοθέου Κοκκίνου: Επιστολή προς Ηρακλειώτας










PDF 

Περίληψη / Summary

Ο Φιλόθεος Κόκκινος είναι μια σημαντική θρησκευτική προσωπικότητα του 14ου αιώνα. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, ήταν μοναχός στον Άθωνα, έγινε Μητροπολίτης Ηρακλείας στη Θράκη και, τέλος, εξελέγη Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Ο Φιλόθεος Κόκκινος υπήρξε πρόσωπο με εκτεταμένη εκκλησιαστική δραστηριότητα και πολυγραφότατος εκκλησιαστικός πατήρ.
Η επιστολή προς την εκκλησία της Ηρακλείας στάλθηκε στους πρόσφυγες της Ηρακλείας, οι οποίοι εγκατέλειψαν την πόλη μετά την άλωσή της από τους Γενουάτες τον Οκτώβριο του 1351. Η επιστολή αποσκοπεί στην παρηγοριά των Ηρακλειωτών, δίνοντας εξηγήσεις για την καταστροφή και συμβουλές για το μέλλον. Ο Φιλόθεος Κόκκινος υποστηρίζει τον στόχο του χρησιμοποιώντας αποσπάσματα τόσο από την Παλαιά όσο και από την Καινή Διαθήκη.
Η επιστολή γράφτηκε στην Κωνσταντινούπολη πριν από το Πάσχα του 1352. Η κατανόηση της επιστολής από τον σύγχρονο αναγνώστη προϋποθέτει τη γνώση των συνθηκών κάτω από τις οποίες γράφτηκε. Είναι επομένως απαραίτητο να διερευνηθούν όλες οι υπάρχουσες πληροφορίες για τον ίδιο τον συγγραφέα, το ύφος και τη γλώσσα της επιστολής, καθώς και όλες οι υπάρχουσες πληροφορίες σχετικά με την Ηράκλεια. Τις πληροφορίες που παρατίθενται με το παρόν ακολουθεί μια περιγραφή του ιστορικού περιβάλλοντος της εποχής.
Ο Φιλόθεος Κόκκινος εξελέγη μητροπολίτης Ηρακλείας μεταξύ Μαΐου και Αυγούστου 1347, δηλαδή σε μια περίοδο που ακολούθησε το τέλος του εμφυλίου πολέμου. Η εκλογή του υποστηρίχθηκε από την πλειοψηφία των Ησυχαστών. Εγκαθιδρύθηκε αμέσως ως Μητροπολίτης στην Ηράκλεια, αντιμετωπίζοντας την αντίδραση ενός μέρους των τοπικών αρχόντων. Κατά συνέπεια αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Ηράκλεια το 1350 και αποσύρθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου παρέμεινε μέχρι τον Ιούλιο του 1352.
Η λεηλασία της Ηράκλειας από τους Γενοβέζους έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια του πολέμου μεταξύ της Γένοβας και της Βενετίας- ενός πολέμου που διεξήχθη το 1350 για τον έλεγχο του εμπορίου της Μαύρης Θάλασσας. Λόγω των ισχυρών δεσμών μεταξύ του Βυζαντίου και της Βενετίας, το Βυζάντιο συμμάχησε με τη Βενετία εναντίον της Γένοβας- γεγονός που άφησε την Κωνσταντινούπολη εκτεθειμένη όταν οι Γενοβέζοι κέρδιζαν τον πόλεμο. Η Ηράκλεια, μια σημαντική πόλη της Θράκης, καταλήφθηκε από τους Γενοβέζους και οι κάτοικοί της φυλακίστηκαν ή έγιναν πρόσφυγες (Οκτώβριος 1351).
Ο Φιλόθεος Κόκκινος, ο οποίος εκείνη την εποχή ζούσε στην Κωνσταντινούπολη, κινητοποιήθηκε για την υποστήριξη των προσφύγων και την απελευθέρωση των αιχμαλώτων. Μετά το τέλος του πολέμου, τον Μάιο του 1352, ο Φιλόθεος επέστρεψε στην Ηράκλεια.
Στο δεύτερο μέρος της εργασίας παρατίθεται το κείμενο της επιστολής, με βάση τον κώδικα Venet. Marc. gr. 582.

Tsentikopoulos Dionysios, An epistle of Philotheos Kokkinos to the of Herakleans 
Philotheos Kokkinos is an important religious figure of 14th century. He was born in Salonica, he was a monk in Athos, became Metropolitan of Heraklia in Thrace and finally, he was appointed as oecumenical Patriarch of Constantinople. Philotheos Kokkinos was a person of extensive ecclesiastical activity and author of many books. 
The letter to the church of Herakleia was sent to the refugees of Herakleia, who abandoned the town after its sack by the Genoans in October 1351. The letter aims to the consolation of the Herakleans, giving an explanation of the disaster and advice for the future. Philotheos Kokkinos supports his aim by using excerpts from both the Old and the New Testament. 
The letter was written in Constantinople before the Easter of 1352. The understanding of the letter by the modern reader requires knowledge of the circumstances under which it was written. It is therefore necessary to investigate all existing information on the author himself, the style and the language of the letter, as well as all the existing information concerning Herakleia. The information given herewith is followed by an account of the historical environment of the time. 
Philotheos Kokkinos was elected as Metropolitan of Herakleia between May and August 1347, a time following the end of the Civil War. His election was supported by the dominance of the Hesychasts in the Eastern Church. He was immediately established as Metropolitan in Herakleia, experiencing the opposition of a part of the local magistrates. Consequently he was forced to abandon Herakleia in 1350 and he withdrew in Constantinople, where he stayed up to July 1352. 
The sack of Herakleia by the Genoans took place during the war between Genoa and Venice; a war fought in 1350 for the control of the commerce of the Black Sea. Due to the strong ties between Byzantium and Venice, Byzantium was allied with Venice against Genoa; a fact that left Constantinople exposed when the Genoans were winning the war. Herakleia, an important town of Thrace, was occupied by the Genoans and its inhabitants were imprisoned or became refugees (October 1351). 
Philotheos Kokkinos, who at the time was living in Constantinople, was mobilized for the support of the refugees and the freedom of the prisoners. After the end of the war in May 1352, Philotheos returned to Herakleia. 
In the second part of the paper the text of the letter is given, based in codex Venet. Marc. gr. 582. 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου