Η αγία Παρασκευή-Πέτκα στην Ουκρανική και Ρουμανική γλώσσα / Τέχνη 15ου-17ου αιώνα
Η λατρεία της αaγίας Παρασκευής-Πέτκας, γνωστής ως Πέτκα Επιβατινής, του Τυρνόβου ή του Βελιγραδίου (ανάλογα με το πού βρίσκονταν τα λείψανά της εκείνη την εποχή), ήταν ευρέως διαδεδομένη όχι μόνο στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, τη Σερβία και τη Βουλγαρία, αλλά αργότερα και στα εδάφη της σημερινής Ρουμανίας, Ουκρανίας, Πολωνίας και Ρωσίας. Ανάμεσα στις εικόνες αυτής της αγίας είναι μια αξιοσημείωτη ομάδα εικόνων του 15ου-17ου αιώνα, με διαφορετικές επιλογές σκηνών από τη ζωή της. Μερικές περιλαμβάνουν σκηνές από την ανακομιδή των λειψάνων της. Στην Πολωνία, το Εθνικό Μουσείο στη Βαρσοβία διαθέτει μια εικόνα της αγίας Παρασκευής από τα τέλη του 15ου αιώνα (κατάλογος απογραφής 7314 7), η οποία τώρα φυλάσσεται στο Μουσείο του Κάστρου στο Λάνκουτ. Στο Ιστορικό Μουσείο στο Σάνοκ υπάρχει μια εικόνα του 15ου αιώνα από το Uscie Ruskie (κατάλογος απογραφής 985). και στο Μουσείο Λαϊκής Αρχιτεκτονικής στο Σάνοκ υπάρχει μια εικόνα του 15ου-16ου αιώνα από την Κρέμπνα (Αρ. 385). Το Εθνικό Μουσείο στο Λβιβ της Ουκρανίας διαθέτει δύο εικόνες: μία του 15ου αιώνα από τη Γαλικία (Αρ. 1-2585) και μία του 16ου αιώνα από τη Ντάλιοβα (Πολωνία) (Αρ. 1-32). Στην τελευταία, σύμφωνα με τον Σ. Χορντίνσκι, σκηνές από τη ζωή της Αγίας Παρασκευής αναμειγνύονται με εκείνα της Αγίας Παρασκευής (της Ρωμαίας).
Μερικές από αυτές τις εικόνες μελετήθηκαν σε βάθος από τον Α. Ρογκόφ. Εκτός από τις προαναφερθείσες εικόνες, ιδιαίτερη προσοχή αξίζει μια ολοσέλιδη ξυλογραφία της Αγίας Παρασκευής από τον Ουκρανό καλλιτέχνη Ηλία, στο Carte de invatatura (1643), που εκδόθηκε από το τυπογραφείο της Μονής των Τριών Ιεραρχών στο Ιάσιο, η οποία ιδρύθηκε από τον Μολδαβό Βοεβόδα Βασίλε Λούπου (1593-1661) με τη βοήθεια του Μητροπολίτη Κιέβου Πέτρου Μογύλα (1599-1646). Στην ξυλογραφία, εκτός από άλλες σκηνές, ο Ηλίας δείχνει τη μετακομιδή των λειψάνων της αγίας από την Κωνσταντινούπολη στο Ιάσιο από τον Βασίλειο Λούπου το 1641. Η ξυλογραφία του Ηλία είναι πολύ παρόμοια, με εξαίρεση τις τρεις σκηνές μετακομιδής των λειψάνων, με την εικόνα της «Τοπικής» σειράς του τέμπλου που βρίσκεται στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής (Ρωμαίας) και της Αγίας Παρασκευής (Επιβατινής) στο Λβιβ. Δεν υπάρχει συμφωνία μεταξύ των μελετητών ως προς την χρονολόγηση αυτού του τέμπλου, το οποίο αποδίδεται με διάφορους τρόπους στο 1610 ή στη δεκαετία του 1640. Ακόμα κι αν η παλαιότερη χρονολογία ήταν σωστή, ο V. Aleksandrovych υπέθεσε ότι δύο εικόνες της τοπικής εμβέλειας αντικαταστάθηκαν κατά την αποκατάσταση, η οποία έλαβε χώρα το αργότερο το 1643-4 και χρηματοδοτήθηκε από τον Vasile Lupu. Η ομοιότητα μεταξύ της εικόνας και της ξυλογραφίας του Ilia το καθιστά πολύ πιθανό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου