Περίληψη / Summary
Parpulov Georgi, Η ηγουμενική ράβδος της μονής του Μπάτσκοβο
Στα μέσα του 17ου αιώνα, η μονή Μπάτσκοβο, κοντά στη Φιλιππούπολη έλαβε μια υπέροχη ράβδο ηγούμενου, κατασκευασμένη από επιχρυσωμένο ασήμι και διακοσμημένη με σμάλτο. Μια επιγραφή πάνω της αποκαλύπτει ότι κατασκευάστηκε γύρω στο 1644-1645 κατόπιν παραγγελίας του ηγουμένου Παρθενίου και δωρίστηκε από έναν πλούσιο λαϊκό, τον Θεοδόσιο από την πόλη Πεστέρα, ενώ την έφτιαξε ο έμπειρος χρυσοχόος Πέταρ Γιοβάν από το Τσιπρόβτσι. Το κείμενο αναφέρει επίσης τον σουλτάνο Ιμπραήμ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τον τοπικό επίσκοπο Γαβριήλ της Φιλιππούπολης. Αυτή η ράβδος, που σήμερα φυλάσσεται στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας (ΒΜΧ BXM 1508), δείχνει πώς η μονή υποστηριζόταν όχι μόνο από μοναχούς, αλλά και από ισχυρούς εμπόρους και ευγενείς από όλη την περιοχή των Βαλκανίων, καθιστώντας το ένα κέντρο τέχνης, πίστης και πολιτισμού που συνέδεε διαφορετικές περιοχές κατά την οθωμανική εποχή.
In the mid-1600s, the Bachkovo Monastery near Plovdiv received a magnificent abbot’s staff, made of gilded silver and decorated with enamel. An inscription on it reveals that it was commissioned around 1644–1645 by the abbot Parthenius and donated by a wealthy layman, Theodosios from the town of Peshtera, while the skilled goldsmith Petar Yovan of Chiprovtsi crafted it. The text also mentions Sultan Ibrahim of the Ottoman Empire and the local bishop Gavriil of Plovdiv. This staff, now kept in the Byzantine and Christian Museum in Athens, shows how the monastery was supported not only by monks but also by powerful merchants and nobles from across the Balkans, making it a center of art, faith, and culture that connected different regions during Ottoman times.
Αναλυτικότερο διάγραμμα / More detailed description of the article
Το άρθρο επικεντρώνεται σε μια πλούσια διακοσμημένη ηγουμενική ράβδο (патерица/жезъл) από τη Μονή Μπάτσκοβο, που καλλιτεχνήθηκε γύρω στο 1644–1645.
Η ράβδος είναι κατασκευασμένη από επιχρυσωμένο ασήμι με διακόσμηση σμάλτου, ύψους 165 εκ., και φυλάσσεται σήμερα στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο στην Αθήνα (αρ. BXM 1508).
Επιγραφή: Φέρει μια εκκλησιαστική σλαβονική αφιερωματική επιγραφή που αναφέρει τα παρακάτω πρόσωπα:
• Ηγούμενος Παρθένιος (Партений) – τότε επικεφαλής της μονής.
• Θεοδόσιος της Πέστερα – ο κύριος δωρητής, με τίτλο настоятел (επόπτης), πιθανώς ένας πλούσιος έμπορος ή φοροκαλλιεργητής.
• Καλλιτέχνης Πέτρος Γιοβάν από το Τσιπρόβτσι – ο χρυσοχόος που κατασκεύασε τη ράβδο, που αντιπροσωπεύει τη σχολή χρυσοχόων του Τσιπρόβτσι.
Αναφέρονται επίσης ο Σουλτάνος Ιμπραήμ Α΄ (1640–1648) και ο Μητροπολίτης Γαβριήλ της Φιλιππούπολης.
Η ράβδος συνδέεται με άλλα έργα του ίδιου χρυσοχόου, όπως ένας δίσκος προσκομιδής (1643–44). Καταδεικνύει τα ευρεία διαπεριφερειακά δίκτυα καλλιτεχνών και χορηγών του 17ου αιώνα, συνδέοντας το Μπάτσκοβο με μέρη όπως το Τσιπρόβτσι, η Πέστερα, η Θεσσαλία, ακόμη και η Κωνσταντινούπολη.
Ιστορική σημασία:
Παρέχει την τελευταία γνωστή χρονολογημένη αναφορά στον Ηγούμενο Παρθένιο (αντικαταστάθηκε το 1654).
Δείχνει πώς οι λαϊκοί δωρητές (όπως ο Θεοδόσιος και ο ευγενής Γεώργιος της Θεσσαλίας) συνέβαλαν σημαντικά στην τέχνη και την αρχιτεκτονική του Μπάτσκοβο.
Αντανακλά το σταυροπηγιακό καθεστώς της μονής (εξαρτώμενη άμεσα από τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως), το οποίο αύξησε το κύρος της και προσέλκυσε δωρεές από μακρινές περιοχές.
Το άρθρο συζητά επίσης ένα δίπτυχο μνημόνευσης ονομάτων από το 1700 περίπου, που απαριθμεί ηγούμενους, μοναχούς, μοναχές και λαϊκούς προστάτες, επιβεβαιώνοντας τη συνεχιζόμενη μνήμη αυτών των προσώπων.
Εν ολίγοις: Το άρθρο δημοσιεύει και ερμηνεύει την επιγραφή στη ράβδο του ηγουμένου του Μπάτσκοβο (1644/5), τονίζοντας την καλλιτεχνική της αξία, το πλαίσιο χορηγίας και τους πολιτιστικούς δεσμούς που συνέδεαν τη Μονή Μπάτσκοβο με έναν ευρύ βαλκανικό και ορθόδοξο κόσμο.
(Προϊόν ΤΝ / AI produced)
The article focuses on a richly decorated abbot’s staff (патерица/жезъл) from the Bachkovo Monastery, created around 1644–1645.
Artifact: The staff is made of gilded silver with enamel decoration, 165 cm tall, and preserved today in the Byzantine and Christian Museum in Athens (inv. BXM 1508).
Inscription: It bears a Church Slavonic dedicatory inscription naming:
Abbot Parthenius (Партений) – then head of the monastery.
Theodosios of Peshtera – the main donor, titled настоятел (supervisor), probably a wealthy merchant or tax-farmer.
Master Petar Yovan of Chiprovtsi – the goldsmith who crafted the staff, representing the Chiprovtsi goldsmith school.
Sultan Ibrahim I (1640–1648) and Metropolitan Gavriil of Plovdiv are also mentioned.
Context: The staff is connected with other works by the same goldsmith, such as a proscomidion diskos (1643–44). It illustrates the wide interregional artistic and patronage networks of the 17th century, linking Bachkovo with places like Chiprovtsi, Peshtera, Thessaly, and even Constantinople.
Historical significance:
Provides the latest known dated reference to Abbot Parthenius (he was replaced by 1654).
Shows how lay donors (like Theodosios and nobleman Georgi of Thessaly) contributed significantly to Bachkovo’s art and architecture.
Reflects the monastery’s stavropegial status (directly under the Patriarch of Constantinople), which increased its prestige and attracted donations from distant regions.
Later notes: The article also discusses a commemorative diptych/pomenik from ca. 1700, listing abbots, monks, nuns, and lay patrons, confirming the ongoing memory of these figures.
In short: The paper publishes and interprets the inscription on the Bachkovo abbot’s staff (1644/5), highlighting its artistic value, patronage context, and the cultural ties that connected Bachkovo Monastery to a wide Balkan and Orthodox world.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου