 |
| Μονές επαρχίας Διδυμοτείχου: 1. Δαδιά. Μονή Γενεθλίων Θεοτόκου, 2. Κορνοφωλιά. Μονή Παναγίας Πορταΐτισσας, 3. Διδυμότειχο. Μονή Αγίου Αθανασίου, 4. Διδυμότειχο. Μονή Αγίας Αικατερίνης, 5. Διδυμότειχο. Μονή Αλσυλίου, 9. Πραγγί (Οι μονές: 6..Αγίου Ιωάννη του Νέου, 7..Παναγίας Οδηγήτριας και 8. Γαυρά είναι αταύτιστες ως προς την τοποθεσία),10. Νέα Βύσσα. Μονή Αγίας Σκέπης και Αγίας Παρασκευής, 11. Διδυμότειχο. Μονή Αγίας Παρασκευής, 12. Μονή Ζωοδόχου Πηγής |
Η μονή βρίσκεται πέραν του Ερυθροποτάμου, σε ωραία και ευάερη τοποθεσία. Εσφαλμένα έφερε το όνομα της Ζωοδόχου Πηγής, αντί των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης ή απλώς της Παναγίας. Αποτελεί κτήμα του Παναγίου Τάφου. Η τελευταία φάση ανακαίνισής της άρχισε το 1931, ενώ το 2016 με απόφαση της κυβέρνησης (ΦΕΚ 3206/2016) αποφασίστηκε η ανασύστασή της.
Δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν πότε και από ποιον κτίστηκε. Ωστόσο φαίνεται να προέρχεται από τη βυζαντινή εποχή, τουλάχιστον από τον 14ο αιώνα.
Ενδέχεται να ταυτίζεται με τη βυζαντινή Μονή της Παναγίας της Οδηγήτριας, της παλαιολόγειας περιόδου, που βρισκόταν εκτός των τειχών της πόλης του Διδυμοτείχου. Ο Ιωάννης Κατακουζηνός και ο Νικηφόρος Γρηγοράς αναφέρονται στην βαριά ασθένεια του αυτοκράτορα Ανδρονίκου του Γ΄ του Παλαιολόγου, μετά από κολύμβηση στα νερά του Ερυθροποτάμου το χειμώνα του 1330. Ο αυτοκράτορας είχε περιπέσει σε κώμα και οι ιατροί είχαν απολέσει κάθε ελπίδα. Σε μία στιγμή επαναφοράς των αισθήσεων του, ο Ανδρόνικος ζήτησε νερό από το αγίασμα της Ζωοδόχου Πηγής, το οποίο έφεραν αμέσως και με αυτό τον ράντισαν. Μετά από λίγες μέρες ο αυτοκράτορας συνήλθε.
Ωστόσο, η σύγχρονη απόδοση της τιμής στη Ζωοδόχο Πηγή, φαίνεται να είναι εσφαλμένη, τουλάχιστον για τη μεταβυζαντινή περίοδο, διότι σε παλαιότερες εποχές γιόρταζε στις 8 Σεπτεμβρίου, ημέρα των Γενεθλίων της Θεοτόκου και στις 21 Μαΐου, εορτή των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης.
Ο εορτασμός κατά την Παρασκευή της Ζωοδόχου Πηγής (στη Διακαινήσιμο εβδομάδα) εισήχθη επί ηγουμενίας Βαρλαάμ. Η μεταφορά της πανηγύρεως της μονής στην πασχαλινή περίοδο –και η κατ᾽ επέκτασιν αλλαγή της ονομασίας της– ερμηνεύεται από τον αρχιμ. Νικ. Βαφείδη από το γεγονός ότι στις 8 Σεπτεμβρίου οι κάτοικοι ήταν απασχολημένοι με γεωργικές εργασίες, ενώ στις 21 Μαΐου με τις εργασίες της σηροκαλλιέργειας.
Σύμφωνα όμως με τους κώδικες της μητρόπολης Διδυμοτείχου η μονή αναφέρεται απλώς ως μονύδριο του Παναγίου Τάφου, ενώ μία φορά με το όνομα των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Φαίνεται λοιπόν ότι η μονή ήταν των Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης ή/και συγχρόνως της Παναγίας, όχι όμως της Παναγίας Ζωοδόχου Πηγής.
Οι πληροφορίες από τις σωζόμενες επιγραφές έχουν ως εξής:
Επάνω στη θύρα του ναϊδρίου υπάρχει εντοιχισμένη πλάμα, διαστάσεων 50x25 εκ. περίπου με τουρκική επιγραφή. Αναφέρει ότι ο ναός κτίστηκε από τον αγιοταφίτη μοναχό από το Διδυμότειχο, Χατζή Αθανάσιο, είναι αφοερωμένος στον άγιο Κωνσταντίνο και φέρει χρονολογία 1847. Το δε όνομα του κτήτορα το έχει και στα ελληνικά ως: Προτοσίκελος Αθανάσι»
Επίσης κοντά στην πηγή του αγιάσματος, μέσα σε μικρό προσκυνητάριο, υπάρχει ανάγλυφη εικόνα της Παναγίας με την ελληνική επιγραφή:
ΟΥΤΟΙ ΟΙ ΤΟΙΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΑΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΑΦΟΥ ΤΗΣ ΕΠ ΟΝΟΜΑΤΙ ΤΩΝ ΠΑΝΣΕΠΤΩΝ ΚΕΙ ΙΣΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΙ ΕΛΕΝΗΣ ΕΤΟΙΜΟΡΡΩΠΟΣ ΟΝΤΕΣ ΑΝΗΓΕΡΘΗΣΑΝ ΕΚ ΒΑΘΡΩΝ ΕΠΙ ΤΟΝ ΕΝ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΙΣ Κ.Κ. ΙΕΡΙΕΜΙΟΥ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΟΥ ΣΥΝΔΟΡΜΗ ΤΩΝ ΕΝ ΤΗ ΕΠΑΡΧΙΑ ΔΙΔΥΜΟΤΙΧΟΥ ΕΥΛΒΑΒΟΝ ΧΙΡΣΤΙΑΝΟΝ ΕΤ 1867 ΙΟΥΝΟΥ 8.
Το μονύδριο του Παναγίου Τάφου μνημονεύεται:
• Το 1869 σε πρακτικό της δημογεροντίας Διδυμοτείχου, εξ αφορμής της συνδρομής του για την ίδρυση ελληνικής σχολής, για την οποία θα προσέφερε «το ενταύθα ιερόν μονύδριον του Παναγίου Τάφου 400 γρόσια».
• Επίσης σε πρακτικό του 1879, με αφορμή αίτημα του αδριανουπολίτικου αγιοταφίτικου μετοχίου για οικονομική συνδρομή, σημειώνεται ότι «υπήρχε συνήθεια να περιέρχηται την επαρχίαν ο κατά καιρόν διευθύνων το έξωθεν των μνημάτων της πόλεως κείμενον αγιοταφικόν μονύδριον προς υποστήριξιν αυτού. Επειδή δε ήδη το εν λόγω μονύδριον στερείται τοιούτου, μάλιστα δε και της προστασίας του Παναγίου Τάφου, και επειδή χρήζει βοηθείας, διότι πλησιάζει να καταρρεύση», γι᾽ αυτό τον λόγο δεν μπορούν οι κάτοικοι του Διδυμοτείχου να βοηθήσουν.
• Το 1885, με σύσταση και αίτηση του μητορπολίτη Αδριανουπόλεως έγινε δεκτός ως επίτροπος του μονυδρίου των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης ο Σταύρος Βλάχογλους.
• Το 1894 ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Νεόφυτος αναγγέλει στον μητροπ. Διδυμοτείχου Φιλόθεο ότι αποστέλει ως διορισμένο ηγούμενο του Ιεροσολυμίτικου μετοχίου στο Διδυμότειχο τον μοναχό Ευθύμιο..
• Το 1907 ο μητροπ. Φιλάρετος αναγέλει στον πατριάρχη Ιεροσολύμων Δαμιανό τη χειροτονία σε διάκονο και πρεσβύτερο του μοναχού Βαρλαάμ, ηγουμένου του μονυδρίου. Πριν από τον Βαρλαάμ, ηγούμενος ήταν κάποιος Γεράσιμος, ο οποίος φρόντισε ιδιαίτερα το μονύδριο και το ανακαίνισε.
• Το 1914 ο πατριάρχης Ιεροσολύμων Δαμιανός γράφει προς τον Διδυμοτείχου Φιλάρετο ότι διορίζει και αποστέλλει στο μονδύριο τον ιερομόναχο Ευγένιο. Φαίνεται όμως ότι αυτός λόγω του Α´ Παγκοσμίου Πολέμου δεν κατέφθασε, καθότι ο τελευταίος ηγούμενος, προ του Βασιλείου Κωνσταντάρα ήταν ο Βαρλαάμ.
Την περίοδο που το μονύδριο έφυγε από την βουλγαρική κατοχή και επανήλθε στην τουρκική, οι Τούρκοι το λεηλάτησαν και το κατέστρεψαν. Λόγω πολλών περιστάσεων η μονή παρήκμασε και επί της εποχής του Βαρλαάμ εξ αιτίας της συμπεριφοράς του.
Για αρκετά έτη παρέμεινε ερειπωμένη και έρημη. Ωστόσο από το 1930, ο μητροπ. Διδυμοτείχου Ιωακείμ, φρόντισε για την ανακαίνιση της μονής. Έτσι ανακαινίστηκε ο ναός, η νότια πλευρά, αποκαταστάθηκε η στέγη και επισκευάστηκαν και άλλα μέρη. Τα υπάρχοντα κελλιά διορθώθηκαν και αυξήθηκαν κατά ένα, ενώ έγιναν άλλα πέντε κελλιά, παραπλεύρως του ναού. Έμπροσθεν του ναού κτίστηκε υπόστεγος νάρθηκας, ανακτίστηκε το πλησίον της πηγής Προσκύνημα της Παναγίας, ενώ καθαρίστηκε και επιδιορθώθηκε και καλύφθηκε η πηγή.
Για την επιδιόρθωση της πηγής χρησίμευσε –από απροσεξία– και μία ενεπίγραφη πλάκα, η οποία, σύμφωνα με μαρτυρίες, είχε χαραγμένα γράμματα και χρονολογία. Έτσι, από το 1931, η περιοχή της μονής κατέστη πέραν από τόπος προσκυνήματος, και τόπος αναψυχής. Τον Οκτώβριο του 1932 ανέλαβε καθήκοντα υπευθύνου ο ιερομόναχος Βασίλειος Νικολάου Κωνσταντάρας, ο οποίος προηγουμένως είχε διατελέσει επί 12 έτη ως μοναχός, διάκονος και ιερομόναχος στη Σκήτη της μονής Ξενωφόντος στο Άγιον Όρος. Από εκεί έφερε και τα εξής λείψανα: 1. Του οσιομάρτυρα Ευθυμίου, 2. του αγίου Τρύφωνα, 3. του οσιομάρτυρα Ιακώβου και 4. του ιερομάρτυρα Μοδέστου.
Το 2016 με απόφαση της κυβέρνησης (ΦΕΚ 3206/2016) αποφασίστηκε η ανασύστασή της μονής.
Βιβλιογραφία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου