Περίληψη / Summary
Γρηγόριος Μπαϊρακτάρης, Οι Παυλικιανοί στο Βυζάντιο
Οι Παυλικιανοί – ένα δυϊστικό/μανιχαϊκό αντιφεουδαρχικό κίνημα στη μεσαιωνική Αρμενία και το Βυζάντιο, το οποίο εκδηλώθηκε με τη μορφή αίρεσης που επιδίωκε την επιστροφή στην απλότητα των πρώτων αποστολικών κοινοτήτων (όπως αυτές παρουσιάζονται στις επιστολές του Αγίου Παύλου – από όπου πιθανώς προέρχεται και το όνομά τους). Οι Παυλικιανοί εμφανίστηκαν κατά τη βασιλεία του Κωνστάντιου Β΄ (641-68) και σταδιακά αναγκάστηκαν να οπλιστούν για να αντιμετωπίσουν τις διώξεις που οργανώθηκαν από τους Βυζαντινούς, ιδιαίτερα κατά το πρώτο μισό του 9ου αιώνα. - ξεκινώντας με τον Μιχαήλ Α΄ Ρανγκάβη (811-13) και τον Λέοντα Ε΄ τον Αρμένιο (813-20) και με αποκορύφωμα την αιματηρή και απάνθρωπη εξόντωση χιλιάδων Παυλικιανών κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας της αυτοκράτειρας μητέρας Θεοδώρας (842-56). Οι Παυλικιανοί οχύρωσαν την ανατολική πόλη Τεφρίκη/Διβρίγι στην Αρμενία (νοτιοανατολικά της Σεβαστείας/Σίβας) και συμμάχησαν με τους Άραβες της Μελιτένης/Μαλατιάς εναντίον της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Αρχικά, ενεργούσαν υπό την ηγεσία του θείου του Χρυσόχειρου, Καρβέα, ο οποίος ήταν γνωστός για τις στρατιωτικές του ικανότητες και τη στρατηγική του. Οι δραστηριότητες του Χρυσόχειρου, καθώς και οι στενές σχέσεις του με τους Μουσουλμάνους, περιγράφονται στο επικό ποίημα του Βασιλείου Διγενή Ακρίτα (για εκδόσεις και αναφορές βλ. Ακρίτας), όπου ο Χρυσόχειρος εμφανίζεται ως «Χρυσσοχερπής» ή «Χρυσσοβέργης», ένας Μουσουλμάνος παππούς του Βυζαντινού ήρωα, ο οποίος είχε παντρευτεί την κόρη του «Αμβροσίου»: του εμίρη της Μελιτηνής - ο Καρβέας αναφέρεται επίσης στο έπος ως «Καρχοές»: Καθώς δεν ήταν ακόμη έτοιμος να αναλάβει στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον των Παυλικιανών, ο αυτοκράτορας Βασίλειος Α΄ προσπάθησε να καθιερώσει διπλωματικές σχέσεις με τον Χρυσόχειρα. Το 869/70, μια πρεσβεία με επικεφαλής τον Πέτρο της Σικελίας έφτασε στην Τεφρίκη, την τότε πρωτεύουσα των Παυλικιανών. Ο Πέτρος πέρασε 9 μήνες στην Τεφρίκη και είχε την ευκαιρία να συνομιλήσει με πολλούς Παυλικιανούς και Ορθόδοξους Χριστιανούς που κατοικούσαν εκεί. Τα επόμενα χρόνια συνέταξε την «Ιστορία των Παυλικιανών» (PG 104), που είναι θεμελιώδης για το παυλικιανό κίνημα. Ο Πέτρος έστειλε αργότερα το έργο του στον αρχιεπίσκοπο της Βουλγαρίας, προκειμένου να τον ενημερώσει για τους κινδύνους της αίρεσης, καθώς είχε ενημερωθεί ότι υπήρχε άμεση απειλή προσηλυτισμού των Παυλικιανών στη Βουλγαρία και τη Θράκη, όπου υπήρχαν κοινότητες Παυλικιανών από το 756, μετά τη μετεγκατάστασή τους εκεί από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Ε'. Η τρίτη βυζαντινή εκστρατεία υπό τον Χριστόφορο, «οικιακός των σχολών» (αρχιστράτηγος), γαμπρός του Βασιλείου Α΄, συνάντησε τον παυλικιανό στρατό κατά την επιστροφή του από μια από τις συνήθεις επιδρομές του στην Ανατολή και τον συνέτριψε στην περιοχή «Βαθύς Ρύακας», κοντά στη Σεβαστεία. Ο ίδιος ο Χρυσόχειρος σκοτώθηκε από τον Πουλλάδη, έναν πρώην φυλακισμένο στην Τεφρική, τον οποίο ο Χρυσόχειρος είχε μεταχειριστεί καλά κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας του εκεί, λόγω του χαρούμενου χαρακτήρα του (Γενέσιος, 240-42). Η πρωτεύουσα των Παυλικιανών λεηλατήθηκε στη συνέχεια από τους Βυζαντινούς (878/9, βλ. F. Hild-M. Restle, Kappadokien, TIB 2, Βιέννη 1981, 294), ενώ δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι ο Χρυσόχειρος έζησε μέχρι την κατάληψη της πρωτεύουσάς του. Μετά το θάνατο του Χρυσόχειρου, οι Παυλικιανοί παρέμειναν ενεργοί, ωστόσο η απουσία αναφοράς σε διάδοχο στην ηγεσία των Παυλικιανών δείχνει ότι εισήλθαν σε φάση παρακμής -ή καλύτερα- μετασχηματισμού σε μια νέα μορφή δυϊσμού με τη μορφή του Βογομιλισμού στη Βουλγαρία από τον 10ο αιώνα και μετά και -πιθανώς- στην αίρεση των Καθαρών (ή Αλβιγενών) στη Δύση (από τον 11ο αιώνα και μετά).
Gregory Mpairaktares, The Paulicians in Byzantium
The Paulicians – a dualist/ Manichaean anti-feudal movement in medieval Armenia and Byzantium which manifested itself in the form of heresy seeking return to the simplicity of early Apostolic communities (as represented in St. Paul's epistles -whence possibly the derivation of their name). The Paulicians emerged in the reign of Constans II (641-68) and they were gradually forced to arm themselves to face persecutions organized by the Byzantines, particularly in the first part of the 9th c. - starting with Michael I Rhangabe (811-13) and Leo V the Armenian (813-20) and having as their apex the bloody and inhuman extermination of thousands of Paulicians in the regency of empress-mother Theodora (842-56). The Paulicians fortified the Anatolian town ofTephrike/ Divrigi in Armenia (SE of Sebasteia/ Sivas) and allied themselves with the Arabs of Melitene/ Malatya against Byzantium. Initially they operated under their leader Chryssocheir's uncle, Karbeas, celebrated for his military prowess and strategic ability. Chryssocheir's activities as well as his close connections with the Muslims are described in the versed epic of Basil Digenes Akrites (for eds and refs see Akrites), where Chryssocheir appears as "Chryssocherpes" or "Chryssoberges"a Muslim grandfather of the Byzantine hero, who had wed the daughter of "Ambros': the emir ofMelitene -likewise Karbeas is mentioned in the epic as "Karhoes': As he was not yet ready to undertake military operations against the Paulicians, emperor Basil I attempted to establish diplomatic contacts with Chryssocheir. In 869/ 70 an embassy led by Peter of Sicily reached Tephrike, then the Paulician capital. Peter spent 9 months in Tephrike and had the opportunity to converse with many Paulicians and Orthodox Christians who resided there. He was in subsequent years to compile his "History of the Paulicians" (PG 104), which is fundamental for the Paulician movement. Peter later sent his work to Bulgaria's archbishop in order to enlighten him on the dangers of the heresy, as he had been informed that there was imminent threat of Paulician proselytizing in Bulgaria and Thrace -where Paulician communities existed since 756 following their transplantation there by emperor Constantine V. The third Byzantine campaign under Christopher, "domestikos of the scholae" (chief general), Basil I's son-in-law, met the Paulician army while returning from one of their usual Anatolian inroads and crushed them in the region of"Bathys Rhyakas': near Sebasteia. Chryssocheir himself was slain by Poullades, an ex-prisoner in Tephrike who Chryssocheir had treated well during his captivity there on account of his merry character (Genesios, 240-42). The Paulician capital was then sacked by the Byzantines (878/ 9; cf. F. Hild-M. Restle, Kappadokien, TIB 2, Vienna 1981, 294), while is cannot be ruled out that Chryssocheir may have lived until his capital's capture Following Chryssocheir's death the Paulicians remained active, yet the absence of a mention of a successor in Paulician leadership shows that they entered a phase of decline -or better- of transformation into a new dualist shape in the form of Bogomilism in Bulgaria from the 10th c. onwards and -possibly, into the heresy of the Cathars (or Albigensians) in the West (11th c. onwards).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου