Johannes Honter, Rudimentorum cosmographicorum, Χάρτης των Βαλκανίων, έκδ. 1558 στη Βασιλεία

Χάρτης των Βαλκανίων
(Johannes Honter, Rudimentorum cosmographicorum, έκδ. Βασιλείας 1558)

Ο χάρτης των Βαλκανίων αποτελεί έναν από τους 13 χάρτες του έργου του Johannes Honter, Rudimentorum cosmographicorum. Οι χάρτες ήταν χαραγμένοι από τον ίδιο τον Honter.

Η έκδοση του 1558 έγινε στη Ζυρίχη από τον Christoph Froschouer και αποτελεί την 6η έκδοση του βιβλίου στη Ζυρίχη.

Ο παγκόσμιος χάρτης του Γερμανού θεολόγου και γεωγράφου Johannes Honter (1498-1549) εκδόθηκε περίπου την ίδια εποχή με τον χάρτη του Sebastian Münster και παρουσιάζει ενδιαφέρον επειδή χρησιμοποιεί μια διαφορετική μέθοδο προβολής της γήινης επιφάνειας, αν και επίσης βασισμένη στις αρχές του Πτολεμαίου. Αλλά η σημαντικότερη διαφορά είναι ότι είναι αισθητά λιγότερο επίκαιρος από τον χάρτη του Münster. Στην πραγματικότητα, ο Honter τον αντέγραψε ουσιαστικά από τους πρωτοποριακούς χάρτες του Martin Waldseemüller για τον κόσμο τριάντα χρόνια νωρίτερα. Όσο παρωχημένος και αν ήταν, ο παγκόσμιος χάρτης του Honter είχε μεγάλη διάρκεια ζωής.

Ο τόμος ήταν εξαιρετικά δημοφιλής και ο Karrow σημειώνει ότι η Rudimenta Cosmographica δίδαξε σε πολλές γενιές σε όλη την Ευρώπη τη γεωγραφική τους αλφαβήτα, ενώ ο μικρός άτλαντας των δεκατεσσάρων χαρτών που τη συνόδευε ήταν η πρώτη ευρέως κυκλοφορούσα συλλογή χαρτών. Το 1542 το Rudimenta Cosmographica του Johann Honter, ένα διδακτικό κείμενο βασισμένο στο Cosmographiae Introductio του Martin Waldseemüller, εκδόθηκε για πρώτη φορά στην Κρακοβία της Πολωνίας το 1530 και περιλάμβανε έναν πολύ μικρό και απλοποιημένο χάρτη. Το βιβλίο αυτό θεωρείται ο παλαιότερος γνωστός σχολικός άτλας και χρησιμοποιήθηκε ως τέτοιος από το 1542 και μετά. Το μικρό αυτό σύγγραμμα, γραμμένο σε λατινικά εξάμετρα, περιέχει τρία γεωγραφικά σχήματα στο κείμενο που προορίζονται να απεικονίσουν τους «κύκλους και τις ζώνες της σφαίρας»- την κατανομή των διαφόρων ουράνιων σφαιρών γύρω από τη γη, η οποία τοποθετείται στο κέντρο του κόσμου- και τα ονόματα και τις θέσεις των ανέμων. Το κείμενο ακολουθείται από έναν μικρό άτλαντα που αποτελείται από έναν γενικό χάρτη και δώδεκα χάρτες στο πτολεμαϊκό ύφος, αν και περισσότερο ή λιγότερο τροποποιημένους, της Ισπανίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Πολωνίας και ενός μέρους της Ρωσίας, της Ουγγαρίας, των χωρών του Δούναβη και των Βαλκανίων, της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Σικελίας, της Συρίας, της Μικράς Ασίας, της Κεντρικής Ασίας και της Ινδίας, καθώς και της Αφρικής, εφόσον η ήπειρος αυτή ήταν γνωστή στον Πτολεμαίο. Περιέργως, κανένας από τους ειδικούς, μεμονωμένους χάρτες δεν παρουσιάζει παραστάσεις του Νέου Κόσμου- ούτε μπορεί να βρεθεί ένα όνομα από τον Νέο Κόσμο ανάμεσα στα χιλιάδες ονόματα χωρών, πόλεων και ανθρώπων που απαριθμούνται στο κείμενο. Ακόμη και στην Αφρική, δεν υπάρχει καμία αναφορά στις πορτογαλικές ανακαλύψεις. 

Το έργο αυτό ήταν τόσο επιτυχημένο που τυπώθηκαν 39 εκδόσεις του στο Μπράσοβ, τη Ζυρίχη, την Αμβέρσα, τη Βασιλεία, το Ροστόκ, την Πράγα και την Κολωνία. Το βιβλίο επανεκδόθηκε για τελευταία φορά το 1602, αλλά τμήματα του συμπεριλήφθηκαν σε άλλα βιβλία μέχρι το 1692. 

Τίτλος

Rudimentorum cosmographicorum Ioan. Honteri Coronensis libri III: cum tabellis geographicis elegantißimis ; De variarum rerum nomenclaturis per classes, Liber I

Σελίδα τίτλου από την έκδοση
της Ζυρίχης του 1558

Ο Johannes Honter (επίσης γνωστός ως Johann Hynter- λατινικά Johann Honterus ή Ioannes Honterus- οι ρουμανικές πηγές μπορεί να τον αποδίδουν ως Ioan, οι ουγγρικές ως János- 1498 - 23 Ιανουαρίου 1549) ήταν Τρανσυλβανός Σάξονας, ουμανιστής της Αναγέννησης, προτεστάντης μεταρρυθμιστής και θεολόγος. Ο Honter είναι περισσότερο γνωστός για τη γεωγραφική και χαρτογραφική εκδοτική του δραστηριότητα, καθώς και για την εφαρμογή της λουθηρανικής μεταρρύθμισης στην Τρανσυλβανία και την ίδρυση της εκκλησίας, η οποία θα γινόταν η Ευαγγελική Εκκλησία της Ομολογίας του Άουγκσμπουργκ στη Ρουμανία, μετά την ένωση της Τρανσυλβανίας με τη Ρουμανία. 

Γεννήθηκε στο Μπρασό (γερμανικά: Kronstand, σήμερα Μπράσοβ, Ρουμανία) της Τρανσυλβανίας του Βασιλείου της Ουγγαρίας και σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης μεταξύ 1520 και 1525, από το οποίο αποφοίτησε με τον τίτλο του magister artium. Καθώς οι Οθωμανοί πλησίαζαν τη Βιέννη το 1529 (βλ. πολιορκία της Βιέννης), ο Χόντερ μετακόμισε αρχικά στο Ρέγκενσμπουργκ και, το 1530, εγγράφηκε στο Πανεπιστήμιο Jagiellonian της Κρακοβίας (στην Πολωνία) ως "Johannes Georgii de Corona, artium magister Viennensis" (Corona είναι η μεσαιωνική λατινική ονομασία του Brașov). Στην Κρακοβία δημοσίευσε τα πρώτα του βιβλία, μια λατινική γραμματική και ένα εγχειρίδιο κοσμογραφίας. Μεταξύ 1530 και 1532 έζησε στη Βασιλεία και ασχολήθηκε με την ξυλογραφία, σχεδιάζοντας κυρίως δύο αστρικούς χάρτες που δείχνουν ήδη τις προχωρημένες δεξιότητές του στην τέχνη. Την ίδια χρονική περίοδο ταξίδευε συχνά στην πατρίδα του, την Τρανσυλβανία, συλλέγοντας πληροφορίες που θα χρησίμευαν στον σχεδιασμό ενός χάρτη της Τρανσυλβανίας, κοινώς γνωστού ως Siebenbuergen, τον οποίο χάραξε και τύπωσε στη Βασιλεία και ήταν ο πρώτος χάρτης της περιοχής που τυπώθηκε. Το μοναδικό γνωστό αντίγραφο του χάρτη σώζεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ουγγαρίας. Είναι γνωστό ότι ο Honter δεν ήταν ευχαριστημένος με τον χάρτη - προσπάθησε να πάρει πίσω όλα τα αντίγραφα που είχε στείλει σε φίλους και άλλους επιστήμονες. Το σχέδιό του ήταν να βελτιώσει τον χάρτη πριν από την ανατύπωση και τη διανομή του. Αφιερωμένος στην ηγεσία του Brassó, αποτέλεσε το βασικό σχέδιο για όλους τους μεταγενέστερους χάρτες της Τρανσυλβανίας, μέχρι τις αρχές του 18ου αιώνα. Ο Αβραάμ Ορτέλιους έκανε τον χάρτη διάσημο χαράσσοντάς τον με υπέροχη χαλκογραφία.

Επέστρεψε στο Brassó το 1533 και ασχολήθηκε με τα τοπικά δρώμενα. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, ο Honter είχε έρθει σε επαφή με προτεσταντικές ιδέες και εργάστηκε σκληρά για την εισαγωγή του λουθηρανισμού στην Τρανσυλβανία (Siebenbürgen). Προσπάθησε να το επιτύχει αυτό ενημερώνοντας όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα. Ως εκ τούτου, ίδρυσε το τοπικό σχολείο του ανθρωπιστικού γυμνασίου (που λειτουργεί μέχρι σήμερα ως σχολείο "Johannes Honterus"), δημιούργησε τυπογραφείο (1539), τύπωσε μεγάλο αριθμό βιβλίων (ορισμένα από τα οποία συνέγραψε ο ίδιος), όπως το Reformationsbuechlein, δημοσίευσε το Kirchenordnung aller Deutschen στο Siebenbuergen και βοήθησε στην εισαγωγή μιας χαρτοποιίας.