Περίληψη / Summary
Καμπά Μαρία - Ισπικούδης Ι., Πολιτιστικές δυνάμεις στη δημιουργία των τοπίων της νοτιοανατολικής Ροδόπης: Η εξέλιξη του βυζαντινού μοναστηριακού τοπίου
Τα πολιτιστικά τοπία αποτελούν την πολιτιστική, κοινωνική, οικολογική και οικονομική κληρονομιά του τοπικού πληθυσμού. Η ορεινή περιοχή της νοτιοανατολικής Ροδόπης, από τους βυζαντινούς χρόνους έως τη δεκαετία του 1970, περιλαμβάνει ένα περίπλοκο παλίμψηστο που χαρακτηρίζεται από την πολλαπλότητα και την πυκνότητα των φυσικών και πολιτιστικών στοιχείων. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η έρευνα, ο εντοπισμός και η αξιολόγηση του πολιτιστικού τοπίου της περιοχής του όρους Παπικίου στη νοτιοανατολική Ροδόπη. Συλλέχθηκαν και αναλύθηκαν πληροφορίες και δεδομένα.
Οι συγκυριακοί παραγωγοί του τοπίου, με διαφορετικές πολιτιστικές ταυτότητες, έδρασαν μέσα σε ένα ιστορικό και οικολογικό περίγραμμα. Οι μοναχοί και αργότερα οι Πομάκοι (μέρος της μουσουλμανικής μειονότητας στην Ελλάδα, όπως αναγνωρίστηκε από τη Συνθήκη της Λωζάνης το 1923) διατήρησαν τις βασικές δομές του τοπίου, προσαρμόζοντάς τες στην πολιτιστική τους πραγματικότητα. Τα ερείπια που βρίσκονται στην περιοχή υποδηλώνουν την ύπαρξη ενός φημισμένου κέντρου βυζαντινού μοναχισμού που αναφέρεται στις αρχαίες πηγές ήδη από τον 11ο αιώνα.
Από τη δεκαετία του 1970, οι νέοι ενδιαφερόμενοι και οι κοινωνικές αλλαγές είχαν τον αντίκτυπό τους στο τοπίο και οι σύγχρονες μέθοδοι διαχείρισης του τοπίου αντικατέστησαν τις παραδοσιακές πρακτικές. Αν και αναγνωρίζεται ότι η παραδοσιακή γνώση μπορεί να συμβάλει στη βιώσιμη χρήση των πόρων γενικά (Schmink et al. 1992), η σύγχρονη διαχείριση σπάνια τη λαμβάνει υπόψη. Λόγω των εκτεταμένων αναδασώσεων και της απώλειας των παραδοσιακών πρακτικών διαχείρισης των δασών, το τοπίο έχει ομογενοποιηθεί περισσότερο. Οι ιστορικές, δημογραφικές, κοινωνικές, φυσικές και οικονομικές μεταβολές επηρεάζουν την εξέλιξη του τοπίου, γι' αυτό θα πρέπει να χαρτογραφηθεί, να καταγραφεί και να αξιολογηθεί πριν από την πλήρη εξαφάνισή του. Το πολιτιστικό τοπίο της περιοχής αποτελεί σημαντική πηγή γνώσης της παραδοσιακής περιβαλλοντικής τεχνογνωσίας.
Cultural landscapes constitute the cultural, social, ecological and economical heritage of the local popu- lation. The mountainous area of South-eastern Rhodope, from the Byzantine times till the 1970s, includes a complicated palimpsest characterised by multiplicity and density of natural and cultural elements. The purpose of this paper is the research, identification and evaluation of the cultural landscape of the area of Mt Papikion in south-eastern Rhodope. Information and data were collected and analysed. The con- secutive producers of landscape, with different cultural identities, acted within a historical and ecologi- cal outline. The monks and later the Pomaks (part of the Muslim minority in Greece as recognised by the Lausanne Treaty in 1923) preserved the basic landscape’s structures, while adapting them to their cultural reality. The ruins located in the area indicate the existence of a renowned centre of Byzantine monasti- cism which is mentioned in the ancient sources from as early as the 11th century.
Since the 1970s, new stakeholders and social changes have had their impact on the landscape, and modern methods of landscape management have replaced the traditional practices. Although it is rec- ognised that traditional knowledge can contribute to sustainable resource use in general (Schmink et al. 1992), modern management rarely takes it into account. Due to extensive afforestations and to the loss of traditional practices of woodland management, the landscape has become more homogenised. Histori- cal, demographic, social, natural and economic changes affect the evolution of the landscape, so it should be mapped, registered and evaluated before its complete disappearance. The cultural landscape of the area is a significant source of knowledge of the traditional environmental know-how.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου