Περίληψη / Summary
Το Παπίκιο όρος υπήρξε φημισμένο κέντρο μοναστικής ζωής κατά τους τελευταίους αιώνες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Βρίσκεται βορειοανατολικά της Κομοτηνής, κοντά στα ερείπια της βυζαντινής Μοσυνουπόλεως. Αναφέρεται για πρώτη φορά στο Τυπικό του Γρηγορίου Πακουριανού το 1083 και αρκετές ιστορικές και μοναστικές προσωπικότητες συνδέθηκαν με αυτό.
Το άρθρο, μετά από μια σύντομη εισαγωγή, αναφέρεται σε τέσσερα θέματα της ιστορίας του. Το πρώτο είναι η αναφορά στο Παπίκιο στο βίο των αγίων Βαρνάβα και Σωφρονίου που ήταν οι ιδρυτές της Μονής Σουμελά στον Πόντο. Στο βίο αναφέρεται ότι οι άγιοι επισκέφθηκαν το Παπίκιο. Ο βίος πρέπει να γράφτηκε στα τέλη του 12ου - αρχές του 13ου αιώνα από τον μοναχό Ακάκιο Σαββαΐτη. Οι άγιοι παρουσιάζονται να επισκέπτονται τα πολυάριθμα και φημισμένα μοναστήρια του Παπικίου. Μια σημαντική πληροφορία δίνεται από τον Ακάκιο: κατονομάζονται δύο μοναστήρια, η Παναγία Ελεούσα και ο Άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής, που ήταν αντίστοιχα το ανατολικό και το δυτικό όριο του όρους.
Στη συνέχεια εξετάζεται ένα τουρκικό τοπωνύμιο από το βορειοανατολικό τμήμα του νομού Ξάνθης στα δυτικά του Παπικίου. Πρόκειται για το όνομα Τσαλαμπέρδι του σημερινού χωριού Τσαλαπετεινός. Το χωριό κατοικείται από μουσουλμάνους Πομάκους. Το όνομα φαίνεται να συντίθεται από το αρχαϊκό τουρκικό falab «Θεός» και το ρήμα verdi «έδωσε», οπότε η σημασία του είναι «ο Θεός έδωσε» ή «δόθηκε από τον Θεό». Προτείνεται ότι κάτω από αυτό το όνομα πρέπει να αναγνωρίσουμε το όρος Παπίκιον. Ως απόδειξη αυτής της άποψης δίνεται το όνομα Tann verdi το οποίο χρησιμοποιείται από το Evliya çelebi ή Ροδόπη και έχει την ίδια σημασία «ο Θεός έδωσε».
Στο τρίτο μέρος το άρθρο ασχολείται με το πρόβλημα της παρακμής του Παπικίου. Παρουσιάζεται μια νέα άποψη διαφορετική από τις άλλες ιστορικές μελέτες, ότι το όρος Παπίκιον ήταν σημαντικό μοναστικό κέντρο μέχρι τη δεύτερη δεκαετία του 14ου αιώνα και υπάρχουν ενδείξεις για την παρακμή του μετά τα μέσα του ίδιου αιώνα. Η άποψη αυτή βασίζεται σε αποσπάσματα από τους βίους των αγίων Μάξιμου Καυσοκαλύβη (τέλος 13ου-14ου αι.) και Γρηγορίου Παλαμά (14ος αι.), τα οποία δεν ερμηνεύτηκαν σωστά από τις προηγούμενες μελέτες για το Παπίκιο.
Στο τέλος γίνεται αναφορά σε μια επιγραφή που βρέθηκε πρόσφατα στην περιοχή του όρους. Σε αυτήν αναφέρεται ένα μοναστήρι του Παπικίου με την ονομασία Μονή του Δικαίου Αντωνίου. Προτείνεται ότι κάτω από το γενόσημο δικαίου δεν προεξοφλείται το αξίωμα του δικαίου αλλά ότι αυτός ήταν ο αγιολογικός τίτλος του ιδρυτή της μονής ο οποίος πιθανόν να τιμάται ως Άγιος. Έτσι η έκφραση Μονή του Δικαίου Αντωνίου πρέπει να εξηγηθεί ως «Μονή του δικαίου Αντωνίου».
Kyranoudis Panagiotis, A contribution to the history of Papikion Mount
Papikion mount was a famous centre of monastic life during the last centuries of the Byzantine Empire. It is situated north-east of Komotene, near the ruins of the byzantine Mosynoupolis. It is mentioned for the first time in the Typicon of Grigorios Pacurianos in 1083 and several historical and monastic personalities were connected to it.
The article, after a short introduction, refers to four topics in its history. The first is the reference to Papikion in the life of Saints Barnabas and Sofronios who were the founders of Soumela Monastery in Pontos. In the life is mentioned that the saints visited Papikion. The life must have been written at the end of the 12th - beginning of the 13th century by the monk Akakios Sabbaites. The saints are shown as visiting the numerous and famous monasteries of Papikion. An important piece of information is given by Akakios: two monasteries are named, Theotokos Eleousa (Virgin Mary the Mercy-giving) and Saint Luke the Evangelist, which were respectively the eastern and the western limits of the mount.
Next is examined a Turkish place name from the north-eastern part of Xanthe prefecture at the west of Papikion. It is the name Tsalaberdi of the present village Tsalapeteinos. The village is inhabited by Muslim Pomaks. The name is shown to be composed by the archaic Turkish falab «God» and the verb verdi «he gave», so its meaning is «God gave» or «given by God». It is suggested that under this name we must recognize Papikion mount. As evidence for this opinion the name Tann verdi is given which is used by Evliya çelebi or Rhodope and it has the same meaning «God gave».
At the third chapter the article deals with the problem of the decline of Papikion. A new opinion is presented different from the other historical studies, that Papikion mount was an important monastic centre until the second decade of the 14th century and there is evidence for its decline after the middle of the same century. This opinion is based on passages from the lives of Saints Maximos Kafsokalybes (end of 13th-14th c.) and Grigorios Palamas (14th c.) which were not properly interpreted by the previous studies on Papikion.
At the end there is a reference to an inscription which was recently found in the area of the mount. A monastery of Papikion is mentioned in it called Mone tou dikaiou Antoniou. It is suggested that under the genitive dikaiou it is not predicated the office of dikaios but that was the hagiological title of the founder of the monastery who was probably venerated as a Saint. So the expression Mone tou dikaiou Antoniou must be explaned «Monastery of the righteous Antony».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου