.jpg)
Περίληψη
Οι μονές του Αγίου Όρους διέθεταν κτηματική περιουσία (μετόχια) στην Αθωνική χερσόνησο, στη Χαλκιδική, στην πόλη της Θεσσαλονίκης και τα περίχωρά της, στην κοιλάδα του Στρυμόνα, γενικά στη Μακεδονία, αλλά και στα νησιά, για παράδειγμα στη Λήμνο, στη Θάσο και στον Άγιο Ευστράτιο, στη Θράκη και σε άλλες περιοχές της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Από τα αρχεία του Άθω φαίνεται ότι οι μονές Βατοπεδίου, Μεγάλης Λαύρας και Παντοκράτορος κατείχαν γαιοκτησία (μετόχια) στη Θράκη. Η πρώτη αγιορείτικη μονή που απέκτησε κτηματική περιουσία στην περιοχή της Θράκης ήταν η μονή Θεοτόκου Βατοπεδίου. Το Βατοπέδιο κατείχε τα ακόλουθα κτήματα (μετόχια) στη Θράκη: Περιθώριο (Αναστασιούπολη) και την περιοχή του 1) τη γη του Σαλαμά, στην περιοχή του Περιθωρίου (πριν από το 1080). 2) ένα μετόχι μέσα στο κάστρο του Περιθεωρίου (πριν από το 1080). 3) το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου στο Καλαμίτζιο (Καλαμιτζιώτου), με έκταση 1500 μοδίων, βόρεια/βορειοδυτικά του Περιθεωρίου, σήμερα στα χωριά Σούνιο και Μοναχοί, μεταξύ Κομοτηνής και Ξάνθης (Μάιος 1305). Στην Ξάνθεια (σύγχρονη Ξάνθη) και την περιοχή της 4) η γη του Σελλαρίου, σήμερα κοντά στο χωριό Σέλερον, περίπου 9 χλμ. ανατολικά της Ξάνθης (Μάιος 1305). 5) τὸ πλανένιο (ορεινὸ βοσκότοπο) τοῦ Βοὸς τὸ Πηγάδιν, στὰ βουνά τῆς Ξάνθειας, βόρεια τῆς σημερινῆς Ξάνθης (Μάιος 1305). 6) τὸ μετόχι τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος στὴν Ξάνθεια (1329). Εντός και γύρω από την Κωνσταντινούπολη διάφορες ιδιοκτησίες, μεταξύ των οποίων 7) η μονή Θεοτόκου Ψυχοσώστριας στην Κωνσταντινούπολη με όλες τις εξαρτήσεις της εντός και εκτός της Πόλης, με συνολική έκταση που αριθμεί 1600 μόδια (1349). Στη λίμνη Πόρου (Βιστωνίς) 8) 120 υπέρπυρα ετησίως από τα έσοδα που προέρχονται από τη λίμνη (1369). 9) το βιβάριο (ιχθυοτροφείο) του Αγίου Θεοδώρου στην προαναφερθείσα λίμνη (1371). Η μονή της Μεγάλης Λαύρας απέκτησε τα πρώτα της κτήματα στη Θράκη κατά τη 2η δεκαετία του 12ου αι. και κατείχε εκεί τα εξής μετόχια: 1) το προάστειο (ή χόριο) του Αδρινού, διαστάσεων 334 μοδίων, στο Δέλκο (1115). 2) σπίτια και άλλα καταλύματα προς ενοικίαση μέσα στο κάστρο της Τραϊανούπολης, καθώς και αμπελώνες και χωράφια στη γύρω περιοχή (1115). Στην Κωνσταντινούπολη και την περιοχή της 3) το μοναστήρι του Θεομήτορα Ζωοδόχου μέσα στην Πόλη (1332). 4) τα χόρια (χωριά) Αγουρίνα και Κεντενάριο στην περιοχή της Παραπολιτείας, δυτικά της Κωνσταντινούπολης, μεταξύ Άθυρας και Περιφέρειας, με χωράφια 800 μοδίων και άλλες εκτάσεις (1334). 5) το ξόανο του Αγίου Παντελεήμονα και σπίτια, εργαστήρια και τραπέζια ανταλλαγής χρημάτων εντός της Πόλης στις πύλες του Προδρόμου και της Αγίας Αναστάσεως (ετήσια έσοδα από ενοίκια στα 900 υπέρπυρα) (1342). 6) το μετόχιο και το κάθισμα του Αγίου Δημητρίου στην πύλη Πλατεία της Κωνσταντινούπολης (1367). 7) το βιβαρίο (ιχθυοτροφείο) Γολέμη Βασιλική στη λίμνη Πόρου (Βιστωνίς) (1371). Στον Αίνο (σημερινό Enez) και την περιοχή του 8) το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου Ομβροκλάδωνα στην πόλη του Αίνου (1428 ή 1443). 9) το μονύδριο του Αγίου Θεοδώρου στο κάστρο του Κισσού (1428 ή 1443). 10) ένα ανώνυμο μονύδριο στο Μεγαρίσιο (1428 ή 1443). 11) άλλες ιδιοκτησίες (παλαίστρες, σπίτια, αμπελώνες, χωράφια) στην πόλη και την περιοχή του Αίνου (1428 ή 1443). Το μοναστήρι του Χριστού Παντοκράτορα κατείχε το βιβαρίο (ιχθυοτροφείο) της Παπαγιαννιάς στον ποταμό Νέστο στη Θράκη (1394). Συμπερασματικά, οι μονές του Αγίου Όρους (Βατοπεδίου, Λαύρας, Παντοκράτορα) κατείχαν κτήματα (μετόχια) στη Θράκη και σε άλλες περιοχές της βυζαντινής αυτοκρατορίας, με τα οποία εξασφαλίζονταν τα απαραίτητα έσοδα για τη διατήρηση και την επιβίωσή τους. Τα μετόχια που κατείχαν στην Κωνσταντινούπολη, τους παρείχαν πρόσβαση στα κέντρα λήψης αποφάσεων των πολιτικών και εκκλησιαστικών αρχών. Τέλος, εκτός από τον ισχυρό οικονομικό ρόλο που διατηρούσαν τα μετόχια των αγιορείτικων μοναστηριών, αποτελούσαν και κέντρα πνευματικής επιρροής του αγιορείτικου μοναχισμού στις τοπικές κοινωνίες, με τις οποίες διατηρούσαν στενή σχέση και επαφή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου